Zojuist hoor ik iets interessants op BNR (Business News Radio / www.bnr.nl). Naar aanleiding van het voorstel van minister Dekker (Volkshuisvesting) om miljarden extra in achterstandswijken te investeren, verklaart architectuurhistoricus Wouter van Stiphout het volgende.
“Het blijkt dat een school waarin je kunt doorstromen van VMBO naar Mavo en van Mavo naar Havo en naar VWO, een enorme vestigingsfactor voor een wijk is.” En, als ik zijn mening correct weergeef, beweert hij ook dat je met zo’n school veel meer kunt bereiken dan met het afbreken van woningen van de mensen die zo’n wijk tot een achterstandswijk maken. Klinkt logisch. Alleen mogen de woningbouwverenigingen, die dit naar het schijnt al lang doorhebben, hun geld alleen uitgeven aan: woningbouw.
Volgens mij hebben we hier te maken met een prettig soort probleem, namelijk: het oplósbare probleem.
Als minster Dekker en minister Van der Hoeven nou eens samen om de tafel gingen zitten. En als ze even zouden vaststellen dat het helemaal geen probleem is als geld voor het opkrikken van wijken niet alleen voor bakstenen wordt gebruikt, maar ook voor “teachers, teachers, teachers”. En dat ze dit dan aan minster Zalm voorleggen, zodat die even met een knikje kan zeggen: “is goed”. Dan kan er, eventueel zelfs min of meer budgetneutraal, een hoop verbeterd worden. Zouden ministers zelf op vrijwillige basis en om goede redenen ook vakoverstijgend in projecten kunnen werken?
Hoe moeilijk kan dit allemaal zijn?
Ga ik hier met kromme redeneringen te kort door de bocht?
Welk hopeloos obstakel zie ik in mijn naïviteit over het hoofd?
Wouter van Stiphout en Pietje Bell
Architectuurhistoricus Wouter van Stiphout beweert dat “het blijkt” dat [een brede scholengemeenschap] een enorme vestigingsfactor voor een wijk is. Dus hup, scholen bouwen maar?
Hmm.. als een archeoloog genaamd Pietje Bell beweert dat “het blijkt” dat je de jeugdcriminaliteit kunt oplossen door meer hangplekken in te richten, gaan we daar dan ook meteen de portemonnee voor opentrekken?
Als het om mijn eigen portemonnee zou gaan (en dat gaat het), dan zou ik toch eerst een wel wat deskundiger en gefundeerdere analyse van probleem en vermeende oplossing willen zien. Wat willen we precies bereiken met het bouwen van een brede scholengemeenschap in Krispijn (Dordrecht) en Zeeburg (Amsterdam)? Op grond waarvan denken we zo het doel te bereiken? En hoe heeft dit te maken met de slogan “teachers, teachers, teachers”? Is het werk voor docenten in Krispijn en Zeeburg per definitie aangenamer en resultaatrijker?
Onderwijs als onderdeel van stadsvernieuwing
Natuurlijk heeft niemand de waarheid in pacht. Maar als je eens een ander geluid hoort (voor mij was het nieuw, en voor BNR Nieuwsradio kennelijk ook) dan is dat leuk om met anderen te delen en er samen je gedachten over te laten gaan.
Ik zou er zelf graag meer over willen weten; ik voelde niet meteen de aandrang om het de grond in te boren met cynisch commentaar. Helaas kon ik op de site van BNR niet zo snel de stream/podcast van het bewuste nieuwsitem achterhalen; sowieso heb ik een deel ervan gemist. En radio/tv is inhoudelijk meestal nu eenmaal nogal vluchtig.
Dat het, budgetneutraal of niet, over ons eigen geld gaat en dat dat goed besteed moet worden is natuurlijk logisch; juist reden te meer om open te staan voor andere geluiden dan die van het gangbare beleid, en voor andere mensen dan die uit de gevestigde orde. Het verkeerd of niet-investeren van geld kan je als samenleving en belastingbetaler ook nog wel eens duur komen te staan, al is dat zeker vooraf lastig te berekenen.
Overigens: een maand of twee, drie geleden hoorde ik Jaap van Duyn (ex-baas van Robeco; is zijn status hoog genoeg om niet weggehoond te worden?) het volgende beweren: dat het nogal jammer is dat Nederland nu moeilijk in beter onderwijs voor vooral laaggeschoolden kan investeren, omdat we daar niet voldoende geld voor kunnen lenen; dit vanwege de regels van de EMU (euro) die ons begrenzen. Dat vond hij vooral jammer omdat de overheid juist nu zo goedkoop geld zou kunnen lenen vanwege de wereldwijd historisch lage rente.
Kijk, zulk soort meningen, dat je niet vaak hoort en al helemaal niet uit die hoek: is toch interessant?
Idee en onderbouwing
Ik bekritiseer niet het idee op zichzelf, maar de onderbouwing van dat idee. Als iemand roept dat ‘het blijkt dat….’, al of niet gevolgd door de magische woorden ‘uit onderzoek’, dan is het tamelijk verstandig – en niet cynisch of grondinborend – om te vragen: o ja? hoezo dan?
Daartoe bestaat zeker aanleiding indien de zegsman geen deskundige is op het gebied waarover hij/zij zich uitspreekt. Ik ben dol op ‘andere geluiden’ en ‘nieuwe ideeën’, maar ook die dienen de toets der kritiek te doorstaan. Wie ze ook uit.
Mag ik de suggestie verre van mij werpen dat ik ‘de gevestigde orde’ voortrek of lieden zonder ‘hoge status’ bij voorbaat ‘weghoon’?
Teachers vs. “bricks”
Wat het te maken heeft met de slogan “teachers, teachers, teachers”? Deze slogan slaat, als ik het goed heb, op het Finse onderwijssysteem, waarin de nadruk ligt op hooggeschoolde en goedbetaalde docenten. Ook is de slogan onlangs door Leo Prick in het NRC handelsblad tegenover “managers, managers, managers” gezet; de groep waar het, ten koste van goed onderwijs, in het Nederlandse systeem helaas steeds meer om lijkt te draaien.
Ikzelf wilde de teachers-slogan tegenover het eenzijdig geld uitgeven aan (de fysieke kant van) stadsvernieuwing zetten, tegenover “bricks, bricks, bricks” dus, zou je kunnen zeggen. Oftewel: wellicht is er meer voor te zeggen om te investeren in goed onderwijs (goede docenten dus) om verbetering van de stad te bereiken, dan dat je allerlei in de maatschappij niet lekker meedraaiende mensen beweegt uit hun buurt te vertrekken door hun woningen af te breken en er nieuwe, duurdere voor in de plaats te zetten. Ik weet wel dat BON niet om stadsvernieuwing draait, maar onderwijs raakt veel aspecten van de samenleving, en dit aspect dus ook.
Nog even een vraag aan jullie: wat is nou eigenlijk precies een brede scholengemeenschap? Is dat alles bij elkaar van VMBO/bgk t/m VWO? Of kan het ook Mavo/Havo/VWO betekenen? Is er iets controversieels mee, anders dan dat ze in de praktijk (vermoed ik) waarschijnlijk meestal te grootschalig zijn? Kan iemand (mcouzijn?) me wat meer vertellen over wat er speelt i.v.m. die scholen in Krispijn en Zeeburg?
Teachers, teachers, teachers in Krispijn
Ik ben ook erg voor hooggeschoolde en goedbetaalde docenten. Ik zie alleen nog niet in waarom het navolgen van Van Stiphouts voorstel vanzelf zou leiden tot een hogere scholing en een goede betaling van docenten. Of voor mijn part tot een aangenamer en efficiënter onderwijsberoep (ook dat hoort voor mij bij de slogan ’teachers, teachers, teachers’).
Het standpunt dat je in een achterstandswijk beter geld kunt uitgeven aan een nieuw schoolgebouw dan aan het opknappen van woningen, gaat uit van een vals dilemma. Het is niet OF het een, OF het ander. Wie het eerste bepleit, kan evengoed voor het laatste zijn. Zeker als het onduidelijk is waarvan het grootste positieve effect op de wijk uitgaat.
Scholengemeenschappen voor Mavo-Havo-Vwo (nou ja, VMBO-T, Havo en Vwo) noem ik ook ‘breed’. Driekwart van het opleidingenspectrum dekken vind ik de kwalificatie ‘breed’ wel waard. Overigens zijn zeer veel ‘brede scholengemeenschappen’ over diverse locaties verdeeld, wat de term ‘gemeenschap’ devalueert.
Krispijn en Zeeburg zijn voorbeelden van oude stadswijken waarvan de inwoners een lage sociaal-economische staus hebben, en waarin Van Stiphout vast wel een fonkelnieuw schoolgebouw zou willen plaatsen.
Rol van brede school in verbetering achterstandswijken
Wouter van Stiphout geeft in de door mij aangehaalde woorden geen onderbouwing; dat ligt niet aan hem, en ik heb uitgelegd dat ik daar verder ook zo snel niks aan kon doen. Van wat ik gehoord heb, vertelde hij het overigens vanuit zijn eigen ervaring/waarneming; ik heb niks over “onderzoek” gehoord. Ik heb het verder geprobeerd te ondersteunen door te noemen dat ook woningbouwverenigingen zijn observatie deelden. Natuurlijk kan hij (en kunnen zij) belangen hebben; natuurlijk kunnen/zullen die meespelen. En het is inderdaad niet cynisch/grondinborend om te vragen hoe het nou zit met die onderbouwing; ik wil dat zelf ook graag weten.
Maar iemand die daar oprecht nieuwsgierig naar is en niets anders dan dat, reageert volgens mij op een andere manier. Vooral omdat we hier op het forum schriftelijk communiceren en we het dus zonder intonatie en lichaamstaal moeten doen, is de vorm waarin dingen geschreven worden extra belangrijk. Het is bovendien zonde als we, door een soms wat onprettige communicatiestijl, van iemands feitenkennis en analytisch/kritisch vermogen worden afgeleid.
Het kan heel goed zijn dat Van Stiphout inderdaad op het bouwen van schoolgebouwen zélf doelde (had ik aanvankelijk nog niet eens bij stilgestaan), maar ik heb hem dat niet horen zeggen. Het is inderdaad, zoals ik met het woord “eenzijdig” probeerde aan te geven, geen OF/OF zaak; beweerde Van Stiphout overigens ook niet; zou al helemaal raar zijn als woningbouwverenigingen dat zouden beweren.
Ik denk dat het tijd wordt dat ik die Van Stiphout eens een mailtje ga sturen. Als ik er toe kom en er iets zinnigs uit komt, laat ik het hier weten!
of-of
Ik weet niet waarom jullie het zo roerend met elkaar eens zijn dat je best en-en kunt doen. Een euro kun je maar een keer uitgeven; in het publieke domein bestaat de en-en situatie niet. Elke keuze voor impliceert een keuze tegen iets anders …
Waarom ‘nieuwe school OF opknappen wijk’ een vals dilemma is
De overheid kan elke euro maar een keer uitgeven, maar heeft daarvoor wel 1001 bestedingsmogelijkheden. Precies daarom is het een vals dilemma te stellen dat bestedingsmogelijkheid 1 noodzakelijk afgewogen moet worden tegen, dan wel ten koste moet gaan van, bestedingsmogelijkheid 2. Er zijn nog 999 andere bestedingsmogelijkheden ter afweging.
Ik vat het door Em70 ingebrachte idee om geld liever te besteden aan schoolnieuwbouw in achterstandswijken dan aan het vervangen van woningen aldaar daarom op als een *mogelijkheid*, niet als een *noodzaak*. Ik drukte uit dat die *mogelijkheid* mijn voorkeur niet heeft, en ik meen daartoe de ruimte te hebben.
Overigens hoort ‘belastingverlaging voor de burger’ ook tot de bestedingsmogelijkheden (althans, mogelijkheden voor vermogensreductie) die de overheid afweegt tegen publieke belangen. Helaas verzuimen politici die ‘belastingverlaging’ op hun verlanglijstje plaatsen, steeds om aan te geven welk publiek belang daarbij het onderspit delft.