Autonomie, hoezo?

Autonomie, hoezo?

Wat mij uitermate verbaasd heeft in de afgelopen weken is de houding van de schoolleiders en bestuurderen in het voortgezet onderwijs. De inkt van het rapport Dijsselbloem was nog niet opgedroogd of de hoofdhotemetoot van de VO raad spoedde zich met aanzienlijke snelheid naar de staatsecretaresse om zijn grote gelijk te halen over de urennorm. Trillend van opwinding en arrogantie had hij eerst de pers te woord gestaan en duidelijk gemaakt dat de staatssecretaresse niet alleen de urennorm moest bijstellen maar, dat had het rapport uitgewezen, er moest geld bij.
Ik val niet om van verbazing bij zoveel kortzichtigheid, inhaligheid en ontkenning van de werkelijkheid, ik zie en hoor dit elke dag bij ons op school. Wat mij wel benauwt is de verbetenheid, en ergens begrijp ik het niet.

Jaren geleden, bij de invoering van de onderwijsvernieuwingen wierpen de eerste tekenen van een terugtredend Zoetermeer zijn schaduw vooruit. De directeurs- of rectorkamer werd omgedoopt tot een managerskantoor en de woorden lessentabellen, primair proces, docenten, collega’s, klaslokaal, didactiek werden vervangen door woorden zoals visie, targets, taak-indikking, maatwerk, teamspirit, managementstool, organisatie-ontwikkeling, outsourcen, quality development, communicatietechnieken, gesprekstechniek en sterkte-zwakte analyse. De autonomie van de scholen werd ingeluid met managersjargon van de bovenste plank. Eindelijk, was het zo ver, eindelijk kon de school het juk van de ministeriele brieven, nota’s en papperasserij van de schouders leggen. Na veel soebatten was het zover, niet meer hij die betaalt bepaalt, maar hij die ontvangt bepaalt.

In al het geharrewar rond het rapport Dijsselbloem werd me duidelijk wat die aanbeden autonomie van toen heden ten dage betekent. Alle scholen voor het voortgezet onderwijs hebben hun ziel en zaligheid verkocht aan de raad der raden, de VO-raad. Een raad die zich op alle schoolse en maatschappelijke vlakken begeeft en voordurend rapporten, projecten, circulaires, en ander vuilgemaakt papier rondstuurt naar al die aangesloten scholen, schoolleiders en bestuurderen. Wie een bezoekje brengt aan de website van de VO-raad kan zijn ogen niet geloven. Achterstandenbeleid, arbeidsmarkt, bekostiging, huisvestiging, integratie, innovatie, leerlingenzorg, medezeggenschapsraad enz… en dit is nog maar een heel klein deel van de projecten en onderwerpen waarmee de VO-raad de schoolleiders bombardeert.

Gedwee zijn ze bijna allen komen opdagen, de autonome schoolleiders en bestuurderen, op de belangrijke en buitengewone ledenvergadering van de raad, dit naar aanleiding van de omstreden urennorm. Allen waren ze vóór minder uren en vóór meer geld erbij. Zo had de VO raad het gewild en zo geschiedde.

Het is onbegrijpelijk dat de schoolleiders en de bestuurderen hun zo geroemde en bevochten autonomie, de mogelijkheid om zelf beslissingen te nemen aangaande invulling van het onderwijs tegen betaling van miljoenen euro’s per jaar verkwanseld hebben aan deze raad. Als lijdzame lemmingen volgen ze hun goeroe in de hoop er beter van te worden, gedwee knikken ze samen, met zijn allen, als het opperhoofd dat wil. Onnadenkend geven ze uitvoering aan alle projectjes, hersenspinsels en zweefvliegerij van hun wijste onder de wijzen. Geen onvertogen woord is te horen, geen geweeklaag en gejammer, geen opstand, geen “amme nooit niet”. Zijn deze schoolleiders en bestuurderen dan te bleu, te dom, te lui of te moe of hebben ze geen greintje eerzucht in hun lijf?

Jarenlang zeiken en zaniken over Zoetermeer en zich dan volledig opofferen aan het Zoetermeer in het kwadraat, de hebzuchtige VO raad. Waar zijn ze, de onafhankelijk denkende managers? Waar zijn ze, de strijdende voorvechters voor autonomie? Waar zijn ze, de bestuurderen met het tegengeluid?

Maar de autonomie krijgt een volgende kans. Straks ligt de “hoe-vraag” in het kamp van de schoolleiders. Ik ben razend nieuwsgierig wie de invulling zal geven aan “het hoe”. Het nieuwe Zoetermeer, gehuld in Keizers kleren, de VO-raad of de autonome schoolleider.

Sjeekspier