Het schrikbeeld

Het is heel gewoon geworden, ook voor politici en vakbondsmensen, om over het onderwijs meningen te uiten die tien jaar geleden beslist incorrect waren. Bij voorbeeld over schoolgrootte, over selectie, over basisvorming , Tweede Fase enz. Maar om niet het odium van conservatisme op zich te laden, voegt men er vaak meteen aan toe: ‘Maar we moeten natuurlijk niet terug naar de jaren vijftig!’ Let maar eens op hoe dikwijls de verschillende ‘autoriteiten’ dit schrikbeeld gebruiken.
Maar toch – worden er de laatste tijd steeds weer ideeën geopperd die sterk doen denken aan die vermaledijde jaren vijftig. Sommige ondernemers pleiten openlijk voor de terugkeer van de ambachtsschool. Zoals Cees Timmers, directeur van TES Industrial Systems in Oosterhout, in BN/ DeStem van 2 mei : ‘Daar leerden ze echt een vak, ze konden zich daar voor de volle honderd procent op concentreren. Nu hebben ze teveel ballast. Het interesseert mij minder dat een technicus nu een d of een t verkeerd gebruikt. Het gaat er mij in eerste instantie om dat hij zijn vak goed beheerst. En eerlijk gezegd, daar ontbreekt het nog wel eens aan.’
Ja, die ambachtsschool, kleinschalig, helemaal op de praktijk gericht en met een stevige discipline, was echt iets van de jaren vijftig.
En hoe denkt men over het middelbaar onderwijs? De klachten over het kennisniveau worden al jaren geuit. Een recent voorbeeld is van Prof Dijkgraaf in NRC Handelsblad van 28 april:
‘Opvallend genoeg klagen de laatste tijd niet alleen ouders en docenten, maar ook scholieren over het het falende onderwijs. Voor hen blijken de echte problemen niet in de eerste plaats bij de gespecialiseerde vakken te liggen, maar juist binnen de algemene vorming. Aankomende studenten klagen niet dat ze te weinig over scheikunde weten. Dat soort lacunes kan nog binnen de opleiding worden opgelost. Nee, de drie moeilijke gevallen zijn Nederlands, Engels en wiskunde – vakken die in de algemene bagage thuis horen. Rechtenstudenten klagen dat ze niet in staat zijn een commentaar in correct Nederlands te schrijven; economiestudenten klagen dat ze hun Engelstalige handboeken niet kunnen lezen; aankomende ingenieurs klagen dat ze niet kunnen differentiëren en integreren. Het zijn de ondersteunende vakken, de fundamenten, waar het bouwwerk kraakt.’
Als die fundamenten versterkt moeten worden is het niet eens onverstandig terug te kijken naar de jaren vijftig. Bij voorbeeld naar de eisen die men stelde aan de vakkennis van onderwijzers en leraren, naar de schoolgrootte, naar de klassegrootte, naar de hoeveelheid ‘contacturen’. Naar de wijze waarop de eindexamens werden vastgesteld en afgenomen. Nou ja, misschien ook een idee voor die parlementaire onderzoekscommissie : kijk en vergelijk, wees niet bang van het verleden te leren.

Cornelis Verhage