door Jesse Jeronimoon

Sinds de eeuwwisseling is het Nederlandse onderwijs in de ban van organisatiedeskundigen, ICT-goeroes en adviserende technocraten terechtgekomen. Niet dat het onderwijs daar veel beter van werd. Gestuurd door een laag gelukzoekende tweederangsbestuurders die voor zichzelf een paradijsje in het leven schiepen, kon de onderwijskaalslag een aanvang nemen. In de krant van vandaag doet een journalist verslag van de zoveelste winstgevende constructie die eindigde in een miljoenenverlies. De bestuurder laat bij monde van zijn woordvoerder weten dat er stevig bezuinigd moet worden. Hij denkt aan driehonderd arbeidsplaatsen die noodgedwongen zullen verdwijnen.

Autonomie is omgeslagen in de totale chaos van willekeur, zelfverrijking en nietsontziende domheid. Technocraten en organisatiedeskundigen adviseerden reorganisatie op reorganisatie. Ten behoeve van elke inkrimping groeide met de bureaucratie de managementlagen. Daar moet het goed toeven zijn. De bestuurder en manager worden niet blootgesteld aan ontslagen. Voordeeltjes en emolumenten zijn geen onderwerp van gesprek bij de zoveelste reorganisatie. Integendeel, een geslaagde reorganisatie met bijbehorende ontslagen bezuinigingsronde staat garant voor een bonus wegens het bereiken van de afgesproken ‘target’. De bestuurder en manager leven zorgeloos en gelukkig in hun zelf gecreëerd netwerk. Een ‘foutje’ uit het verleden is geen belemmering voor het krijgen van een nieuwe bestuurdersbaan met nog méér privileges. Wee diegene met een afwijkende mening; die wordt als verrader gezien.

Hoe komt het toch dat het Nederlandse onderwijs een van de allerlaatste bestuurdersparadijzen is? Het is het Luilekkerland voor de mislukte tweederangsmanager uit de rafelranden van het politieke gewemel dat zich de democratische vertegenwoordiging van het volk noemt, al of niet benoemd door de Kroon. Hoe komt het toch dat deze mislukkelingen van het politieke schouwspel er nooit aan denken om stilletjes achter de coulissen te verdwijnen? Is het omdat vroeg of laat het pluche roept en het Nederlandse onderwijs de politieke wachtkamer bij uitstek is geworden? Of is het gewoon omdat er nog een heleboel te verdelen valt aan de top?

Bestuurlijk Nederland heeft het onderwijs tot op het bot uitgekleed en omhangen met technische snufjes die niet meer zijn dan een schaamlap voor domheid en sulligheid. De docent is zijn lokaal en zijn leerling kwijtgeraakt net zoals de filosoof zijn geestelijk domein. In de ogen van de bestuurder was het onderwijs toe aan een herverdeling van de macht over cultuur en opleiding. Nederland moest klaargemaakt worden voor de toekomst in edel slavernij en daar voegden de idealen van de zwevende filosoof niets aan toe.

Maar het is niet dat ‘nobele’ toekomstbeeld, of ander ‘eerlijk’ streven waarom het onderwijs werd ontdaan van zijn culturele en pedagogische opdracht. De beroepseer van de bevoegde docent werd geminimaliseerd tot wat gemurmel in de marges van een niet bestaand onderwijsdebat. Onderwijs is het voertuig geworden van een nietsontziende bestuurslaag die buitenparlementair dezelfde privileges, status en bijhorende vergoedingen eist als de democratisch gekozen gezaghebbers in dit land. Hoewel zij bedeeld zijn met aanzienlijk minder kwaliteiten, gedragen zij zich als bezitters van onderwijs, cultuur en volk. Zij zien zichzelf als de enige verdeler van posities en macht.

Het is niet anders, het Nederlandse onderwijs kan niet anders dan wachten op de personen die met het fileermes van welbespraaktheid, méér bestuurlijk talent, méér dienend leiderschap, méér intelligentie, méér werklust en méér integriteit, de zittende newspeak kwebbelende provinciaaltjes wegsnijden van het pluche van onderwijs bestuurlijk Nederland. Pas dan zullen onze kinderen en kleinkinderen reikhalzend uitzien naar een wellicht zonnige toekomst.