VWO scheikunde-1,2 2008: eindexamen met een hoog TomTom-gehalte…

Dit jaar zwijgen de wetenschappers over de staat van het eindexamen. Onlangs verwijderde Kennisnet de commentaren uit 2007. Gelukkig is deze informatie, danzij snel ingrijpen van een cache-reanimatieteam, elders op het forum weer beschikbaar!

In 2001 merkt S. Ingemann over het eerste scheikunde examen op:
De opgaven zijn zo te zien goed te doen binnen de gegeven tijdsduur en echt lastige vragen met berekeningen van concentraties of het afstemmen van ingewikkelde reactievergelijkingen worden niet gesteld.
…
Net als bij de HAVO eindexamen wil ik hier opmerken, dat de nadruk iets te veel ligt bij het analyseren van een stuk tekst en minder op het toetsen van chemisch inzicht van de leerlingen.

Los van een viertal vragen uit opgave 4, kan deze typering zo op dit scheikunde 1,2-examen – 1ste periode geplakt worden. Een tekst vol aanwijzingen. Daarbij een correctiemodel dat veel door de vingers ziet.
Normeringsterm: 0.9

Jan Jacob van Dijk (CDA) [tijdens het debat over het eindrapport “Tijd voor Onderwijs” van de commissie POOV (31007, nr. 6) op 17 juni 2008 (debat met de regering)]:
…
De Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven (CEVO) gaat over de kwaliteit van de centraal schriftelijke examens. De schoolexamens wekken bij ons de indruk dat de kunst van toetsen en ontwikkelen van toetsen wel eens wordt onderschat. Het lijkt erop dat men denkt dat dit zo maar even kan worden gedaan. Hoe kan ervoor worden gezorgd dat gemeten wordt wat men wenst te meten?
…

een uitspraak die onverwijld hier moet worden toegevoegd!

Voor opgave 1 gaan we naar de Dode Zee waar broom te vinden is, opgebouwd uit light (79 u) en heavy (81 u) isotopen.
Klik voor tekst of oplossing

Vraag 1 (2p) een binnenkomer: de RV voor de omzetting van bromide naar broom waarbij 3 van de 4 betrokken deeltjes in de vraag staan.
Vraag 3 (3p) de redoxreactie (aanwijzing) voor de omzetting van KBr-opl in Br2-opl. via aangezuurd dichromaat mbv Binas.
Vraag 4 Via 2 KhBr => 1 hBr-hBr en molmassaverhoudingen 2M1 : M2 = ? : 50 de hoeveelheid KhBr berekenen: 4p.
Vraag 2 en 5 van de opgave gaan over het massaspectrum van broom. Zie ook CMBI – Radbout Uni – Nijmegen
2 levert 2p op als de twee kleine pikkeltjes bij m/z = 80 en 82 opgemerkt worden en als conclusie ‘dus bevat HlBr en HhBr’ werd toegevoegd.
In 5 wordt gevraagd via het spectrum aan te tonen of het KBr op 99 heavy-Br ten hoogste 1 light-Br bevat. Er zijn 3p te verdienen indien vastgesteld wordt dat 49 hBr-hBr tegen 1 lBr-hBr (samen 100 isotopen) niet klopt met het spectrum: ongeveer 100 : 2.04 (fabrikant) 100 : 4.1 (test) en nog 1p als de conclusie ‘de specificatie klopt niet’ werd toegevoegd.

In opgave 2 een verhandeling hoe bepaalde plekken in een moleculen een bescherming kunnen krijgen. Gegeven een syntheseroute uit informatieboekje.
Klik voor tekst of oplossing

Vraag 6 (2p) polymerisatie van stof A zal een regelmatig opgebouwde keten opleveren.
Na een uitvoerige uitleg over beschermende groepen en specifiek reageren mag bij vraag 7 (3p) uit 5 mogelijkheden naar het aanbrengen en het verwijderen van een beschermende groep gezocht worden en bij vraag 8 (3p) of twee aangegeven reacties wel/niet selectief zijn.
Vraag 9 (3p) die na verwerking van 5g : 20g = 76.05g : 304.6g (alles uit de tekst) toont dat de omzetting zonder verlies ging. Conclusie: rendement is 100%.
Vraag 10 ook een molberekening waarbij M imidazol zelf moet worden berekend! (daarom 4p) Een juiste berekening (met 2 HCl per 1 glycolzuur) leert dat voldoende HCl-killer aanwezig is.

Opgave 3 een college over anammoxreactie via twee teksten (een met een chemisch blundertje) uit het informatieboekje plus uitwerkbijlage
Klik voor tekst of oplossing

Vraag 11 (4p) voor het opvissen van fixatie, N-verbindingen, ammonificatie, nitrificatie en denitrificatie uit regels 10..14 van tekst 1 en plaatsen met de klok mee in de uitwerking (copy/paste).
Vraag 12 is goed voor 2p… als de anammox-delen op de cirkel met twee slimme stippellijntjes worden kortgesloten.
Vraag 13 (2p) twee vragen met een voorgebakken intro:
Er komen geen moleculen met massa 28 u voor, omdat … en Er komen wel moleculen met massa 30 u voor, omdat …
wegens 15-NH4+ + 14/15-NO2- => 29/30-stikstof, waarbij de hoeveelheid natuurlijk 15-N (0.37%) wel veel aandacht krijgt!
Nadat in de tekst de SHARON-denitrificatiereactie is gecorrigeerd (O-balans klopt niet; N van +3->0 en H van +1 ->0) vraagt vraag 14 dit ook voor de klassieke versie te doen: kortom 3p voor het vinden van de coefficienten 6, 5, 1, => 3, 5 en 8.
Vraag 15 (3p) met een flink portie aanwijzingen door optellen van 6x nirtrificatie uit tekst 2 en de verbeterde denitrificatie blijft 6 H+ over.
Vraag 16 door plaatsen in gegeven blokschema van zuurstof R1 in, stikstof R2 uit en zuur afvalwater met ammonium/nitriet van R1 naar R2: 3p. (Een hele rits fantasievolle varianten bijv O2 ipv zuurstof, voorkomt puntenverlies!)
Vraag 17, een triviale vraag voor 2p: In R1 moet de helft NH4+ => NO2- worden. In R2 zal dan rest NH4+ + NO2- => N2 worden.

In Opgave 4 een verhaal over het polymere membraan Nafion-R met de eerste pittige vragen over elektrochemie (21..23).
Klik voor tekst of oplossing

Niet vraag 18 (3p) voor het zoeken naar de de twee monomeren waaruit Nafion-R is opgebouwd.
Vraag 19 (2p) voor het opstellen van de structuurfomule van -SO3H met de aanwijzingen uit de tekst.
NB. De kandidaat die met veel puzzelen op structuur van 3-phenyldioxathiirane 3-oxide kwam mocht de puntjes ook houden.
Vraag 20 over het waterbindend vermogen van -SO3H via H-brug, dipoolaantrekking of hydratie: 2p
Vraag 21 (2p) over de stroomrichting in verbindingsdraad: H2 => 2H+; bij A verdwijnen elekronen in de draad; elektronen van A => B.
Vraag 22 (3p) In het membraan zwemmen de H+ van A naar B om daar mee te werken aan de bouw van H2O.
Vraag 23 (3p) Via Binas 35-6 en Binas 48: E = qV of q = 2.16E+5/1.23 => :96485,3 getal Faraday Binas7 => 1.82 mol e_ => :2 =>0.91 mol H2 => x 24.5 => 22.3 liter H2.
NB. Het eerste model: aantal mol = 2.16E+5/2.86E+5 = deltaG/deltaH = totaal absurd! Toch 3p. [Correct met Binas 64: -2.16E+5/(dH-TdS) = 2.16E+5/2.36E+5 = 0.92 mol H2]
Vraag 24 (1p) Na uitvoerige titratiebeschrijving in de tekst 14.4 ml x 0.104 mmol/ml = 1.50 mmol. -SO3H
Vraag 25 (4p) 1.73 g Na-Nafion-R <=> 1.73 g – 1.50 x (22.99 – 1.00) mg = 1.70 g Nafion-R => zuurcap. 1.50/1.70 = 0.882 mmol/g.

=====
Inmiddels is voor de normeringsterm van de 2de periode gekozen voor N = 1.3.
Voor scheikunde -1: 1ste periode N = 1.3 en 2de periode N = 1.4