De educatieve uitgeverijen hebben onverantwoord veel macht binnen het onderwijs. Zij zouden er beter aan doen dunnere methodes uit te brengen en meer over te laten aan de leraren dan de leerlingen te overladen met steeds dikkere, rijker geïllustreerde en dus ook duurdere boeken waaruit de leerlingen toch minder kennis opdoen.
Dit zei professor Frits van Oostrom, president van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) en voorzitter van de canoncommissie vrijdag in de jaarlijkse Kohnstammlezing in Amsterdam.
Van Oostrom verbaast zich erover dat de kennis van de vijftig hoofdelementen uit de canon ver te zoeken is, ofschoon dezelfde Karels de Grote en De Vijfde, en Wilems I en Van Oranje wel degelijk in alle methodes zijn opgenomen. Het moet volgens hem worden verklaard uit de volgende ontwikkeling: ‘Vroeger waren de schoolboeken licht en de leraren zwaar beladen – inmiddels is het andersom.’
Volgens Van Oostrom hebben grote educatieve uitgeverijen als WoltersNoordhoff en Malmberg ongezond veel macht en misbruiken ze die door leerlingen en ouders telkenmale te overspoelen met verbeterde en steeds flitsender vormgegeven heruitgaven, met veel plaatjes op steeds glanzender en duurder papier.
Van Oostrom: ‘Het effect van deze opblaastechnieken is dat wat echt belangrijk is, gemakkelijk raakt overschaduwd en overwoekerd.’ In dezelfde periode waarin het ministerie bang is ook maar iets inhoudelijks over het onderwijs te zeggen, én tevens het uitstroomniveau daalt, floreren de bedrijven die aan het onderwijs verdienen. ‘In de afgelopen jaren is het met de onderwijsmarkt beter gegaan dan met het onderwijs zelf.’
Om de trend te keren moeten schoolboeken weer dunner en goedkoper worden. Minder plaatjes, meer slim samenspel met internet. ‘Grootscheeps terugdringen van werkboeken en andere voorgedrukte invuloefeningen. Leer de leerlingen liever fatsoenlijk notities maken.’
‘Wat een onzin’, zegt algemeen directeur Joachim Driessen van uitgeverij Malmberg in reactie op Van Oostroms verwijten. ‘De educatieve uitgeverijen opereren in een buitengewoon competitieve markt, en moeten veel en riskant investeren voor de ontwikkeling van methodes. De kosten zitten daarbij niet in kleurgebruik of glanzend papier, maar in de kwaliteit van de auteurs.’ Wel erkent Driessen dat ze in vormgeving proberen aan te sluiten bij de doelgroep. ‘Als je een soort bijbel uitbrengt met heel kleine lettertjes, draagt dat niet bij aan de kennisvorming.’ Hij noemt Van Oostroms betoog nogal ouderwets.
In Van Oostroms rede, vernoemd naar filosoof en pedagoog Philip Kohnstamm (1875-1951) klonk teleurstelling door over het feit dat vanuit het ministerie van Onderwijs nog niets is gedaan met zijn canon. OCW moet de regie nemen, vindt hij.
(Bron: De Volkskrant, 23 maart)
monopolie
‘De educatieve uitgeverijen opereren in een buitengewoon competitieve markt’ zegt Malmberg. Vorige week legde iemand mij uit dat in de wiskunde 95 % van de wiskundeboeken (Getal en Ruimte, Moderne Wiskunde, en Netwerk) door één uitgever (Wolters Kluwer) gemaakt worden. Competetieve markt? Dat noem ik een monopolie.
canon
de canoncommissie van van oostrom heeft het gewoon afgelegd tegen de politiek wat beter ingelikte (want UvA) commissie de rooij van de tien tijdvakken. wel heel leuk, en daar zou ik, als ik van oostrom was, vreugde uit putten, is het boekje dat rgvt eraan gewijd hebben en waarin hun helden fokke en sukke de canon even dunnetjes overdoen. dat boekje zal de canon een plaats geven in hoofden en harten van de komende generaties, en dat van oostrom, gaat via dat suffe kansloze onderwijs niet meer lukken.
Werkboeken zijn niet zo nieuw
Dat mijn Frans heel behoorlijk is, heb ik te danken aan een methode van Landgraaf waarbij een heel goed werkschrift zat voor het uitschrijven van werkwoorden. Iedere week maakten we een bladzijde en na een poosje zaten ze geramd. Dit was begin jaren zeventig. Ik zou willen dat mijn zoon nu zo’n fantastisch overzicht had om dit belangrijke onderdeel van de grammatica onder de knie te krijgen. Het gaat niet om wel of geen werkboeken: het was een heel simpel groot schrift met invulrijtjes en de namen van de tijden erboven. Niets duurs. In de tegenwoordige werkboeken staan plaatjes in steunkleuren: dat is wél overbodig. Heette Le bon voyage, meen ik.
Het is de naam…
“Werkboeken”.
In boeken schrijf je niet, dat heeft de auteur namelijk gedaan. In schriften schrijf je zelf. Soms is taal zo eenvoudig.
Correctie: Kleurboeken, dat mag wel. Op voorwaarde dat de plaatjes die zijn voorgedrukt in simpel dik-lijnig zwart/wit zijn
Bestaat notabene nog
Tegen mijn verwachting in bestaat dat werkschrift nog en is het gewoon leverbaar (Le verbe Français van Landgraaf en Lijfering). Meteen besteld.
Uitgevers en hun belangen
De belangen van uitgevers zijn zeker niet dezelfde als die van docenten. De belangen van uitgevers liggen zeker niet bij goed onderwijs. Dat is helemaal geen schande, maar het is wel een schande dat er bijna géén instanties zijn die wel belang hebben bij goed onderwijs en dus die uitgevers willen dwingen om het eens wat kalmer aan te doen met hun kleurtjes en plaatjes.
Ik mocht deze week getuige zijn van wat demonstratiewerk van enkele uitgevers.
Daarbij vilen mij twee dingen op. Ten eerste het ontstellende en schaamteloze gebrek aan inhoud in alle boeken die ik inkeek. Ten tweede de bijzonder volgzame attitude van de aanwezige docenten, die zich zonder protesteren door een stel commerciële gladjanussen lieten vertellen hoe zij in het vervolg hun onderwijs moesten inrichten. Ik ging van plaatsvervangende schaamte door de grond.
De docenten bestellen toch?
Waarom……bestellen de secties dan ieder jaar de nieuwste uitgave en werken ze niet zoals de Belgen -en ik geloof Fritzi- met boeken die gewoon goed en helder zijn en misschien wat meer gedateerd?
De docenten bestellen toch?
Dat dacht ik ook…
…maar ja, waarom kopen mensen steeds weer de nieuwste mobieltjes, de nieuwste versie van Windows, de nieuwste versie van wat dan ook? Lemmingengedrag, iets anders kun je het niet noemen.
Op mijn school zou men het liefste de beslissing tot bestellen bij de docenten weghalen en centraliseren, zoals in de tijd van die goeie ouwe Stalin. Die had zijn mensen tenminste in de tang! En hij wist ook zo goed wat goed was voor zijn volk!
Maar, iets ernstiger, zou je kunnen constateren dat veel docenten zó weinig zelfvertrouwen hebben dat ze zich maar wat laten aanpraten.
mensen die steeds het nieuwste mobieltje kopen zijn geen docent
Die hebben daar de centen niet voor.
Als docenten inderdaad niet meer in staat zouden zijn om de juiste boeken te bestellen en daarbij rekening te houden met de kosten en overbodige plaatjes, dan is de situatie nog erger dan ik al dacht. En dat dacht ik eigenlijk al lang, dat het erger is dan ik dacht, bedoel ik.
Artsen en apothekers laten zich tenminste nog feteren voor die duurdere medicijnen.
De Wet van de Cynicus: Het
De Wet van de Cynicus: Het altijd erger dan je dacht, zelfs als je rekening houdt met de Wet van de Cynicus.
simpel
Het antwoord op deze vraag is heel simpel, overigens de hele uitgevers kwestie.
Eerst het antwoord op de vraag, wij kopen elk jaar de nieuwste uitgaven omdat van hogerhand het programma telken male gewijzigd wordt en dat betekent dus simpel gezegd dat je niet bij je degelijke boeken kunt blijven, zoals in de jaren 70/80 wel het geval was. Om te zeggen dat de uitgevers een vinger in de wijzigingspap hebben is naar mijn (wellicht naïeve)mening nee.
Uitgevers willen maar één ding geld verdienen en daarom en mede door bovenstaand probleem kosten de schoolboeken dus veel geld.
Één van mijn wiskunde collegae heeft de laatste 2 jaar een team geleid om een nieuw boek te schrijven voor een uitgever die nog geen wiskunde boeken in zijn pakket heeft. Mijn collega en zijn team krijgen een ruime vergoeding voor het schrijven.
wijzigen = schrappen
In ‘mijn’ vak komen wijzigingen steeds neer op het schrappen van stof, zodat er geen schim meer over is van het oude programma. Maar nieuwe boeken zijn dan in elk geval niet elk jaar nodig. Ik mocht wíllen dat er nieuwe boeken nodig waren omdat er stof bíjkomt.
Ieder jaar?
Dat doen wij zeker niet. Dit verbaast me.
Het is niet te ontkennen…
…dat de uitgevers wel degelijk een scenario hebben om zoveel mogelijk boeken in de markt te zetten.
Kleine aanpassingen, nieuwe methodes, maar vooral ook afspraken met diverse onderwijsoverkoepelende organisaties, zoals die van het Nieuwe Leren, zijn een deel van hun tactiek.
Niet leverbaar?
Behalve dat ik zelf een methode op een gegeven moment ‘uitgekauwd’ en dus wel eens behoefte heb aan iets anders, zijn boeken op een gegeven moment gewoon niet meer leverbaar. Gelukkig heb ik niet te maken met meerjarige contracten of iets dergelijks, ik kan jaarlijks de gehanteerde methode bepalen. Maar ik ben er al een paar keer tegenaan gelopen dat een methode gewoon niet meer leverbaar was want vervangen door een andere.
Daarnaast zie ik ook wel de noodzaak van vernieuwing. Bij politiek en staatsinrichting nog met een foto van het kabinet Kok op het bordes aankomen, dat vind ik nou ook weer wat achterhaald. En als het gaat om bijvoorbeeld de midden-oostenproblematiek, dan heb ik toch graag een zo recent mogelijk verhaal. Dat heb je nou eenmaal met geschiedenis: er komt elke dag weer een stukje geschiedenis bij 🙂
Maar wat dat betreft zou ik liever een ‘update’ van een bestaande methode, dan een complete herziening willen hebben. Wellicht dat digitaal lesmateriaal daarin wat kan betekenen.
Heb je..
…niet een eigen knipselmap en een doosje dvd’s?
De docenten bestellen toch
Mijn oudste 2 kinderen( 35 en 33 jaar oud) kochten ieder jaar voor ongeveer 100 gulden boeken op de boekenbeurs en uit deze boeken, niet altijd even nieuw, leerden ze veel. Ze waren overzichtelijk. Nog steeds gebruik ik een grammatica boek om kinderen grammatica bij te brengen. Mijn dochter( 22 jaa0 moest ineens boeken huren of kopen. dat kostte per jaar ongeveer 400 euro, terwijl het veredelde prentenboeken waren met weinig inhoud, dikke kaften en tot overmaat van ramp waardeloze werkboeken. Slecht voor de rug om loodzware tassen te zeulen. Door leraren worden steeds maar nieuwe methodes aangeschaft, omdat de ene methode na de andere niet deugd. De uitgeverijen worden rijk over de ruggen van de ouders. Wanneer tonen leerkrachten eens ruggegraat en verzetten ze zich hiertegen.
In de kast
Ja, het is ontzettend jammer dat leerlingen niet meer beschikken over hun lesboeken uit vorige jaren. Ik moet ook steeds weer benadrukken dat ze hun schriften moeten bewaren. Het is allemaal duur én heel vluchtig: de moderne paradox bij uitstek.
Ik voel me toch een beetje aangesproken
Want hier lijkt het alsof “door de leraren maar steeds nieuwe methodes worden aangeschaft”. Ik probeer altijd zo lang mogelijk met een methode te doen (kan jaarlijks kiezen) maar op een gegeven moment is een methode gewoon niet meer leverbaar. Ook voor mijn eigen lesvoorbereidingen grijp ik nog wel eens naar oude(re) methodes.
Zou je boeken in een boekenfonds verhuren aan ouders dan is de levensduur ook beperkt. Ik kan me nog mijn eigen middelbare school herinneren met een concierge die harde kaften in de boeken lijmde en ze helemaal plastificeerde. Vervolgens moesten wij ze ook nog kaften. Maar ook die boeken hadden maar een beperkte levensduur.
In mijn tijd viel er niets te huren
Je kocht ze nieuw, of tweedehands.
Dunnere schoolboeken, ‘dikkere’ leraren!
Het artikel van van Oostrom in de Volkskrant bezorgde me veel vreugde! Wat mij betreft ging het niet over schoolboeken, maar over (het gebrek aan) kwaliteit van leraren. De leraar zou een grotere rol moeten krijgen (en dus écht vakinhoudelijk deskundig en bevlogen moeten zijn) en de schoolboeken een minder belangrijke rol. Ook zegt van Oostrom nog zeer behartigenswaardige dingen over het belang van goede algemene ontwikkeling. Hij vindt het o.a. een slechte zaak dat aardrijkskunde en geschiedenis in de bovenbouw facultatief zijn, óf behoren tot dat pakket wat breed als pretpakket gezien wordt. Dat doet deze vakken géén recht. Kortom lees het artikel! Het staat o.a. op de Volkskrantsite.
Zie…
…hier
Uitgevers
Enkele weken geleden constateerde ik al dat uitgevers glashard beweren dat leermethoden 8 jaar meegaan en dan verouderd zijn Dit werd in een stuk in De Volkskrant gewoon overgenomen als waarheid. Aan het einde van het artikel pas werd heel voorzichtig gesuggereerd dat uitgevers hierbij zelf belang kunnen hebben. Het gaat er niet om wat waar is maar wat geloofd wordt. In het algemeen lijkt de gezond kritische instelling tegenover allerlei praatjes af te nemen. Komt dat misschien ook doordat we dag in dag uit worden doodgebeukt met reclameboodschappen en kretelogie ? En zoals uit een van de reakties op dit item blijkt ook leraren zich schaapachtig van alles laten aanleunen.
Frits van Oostrom:
De ontwikkeling van lesmethodes wordt slechts in beperkte mate gestuurd vanuit de vraagzijde van de markt, maar vooral door de belangen van de aandeelhouders, en dus door de behoefte aan permanente winstgroei.
De gemiddelde kosten van schoolboeken zijn in de laatste drie jaar bij het vwo met 70%, bij de havo met 90% en bij het vmbo met 100% gestegen.
De prijsopdrijving kan in onderwijsland gemakkelijker dan waar dan ook, omdat de school de boeken voorschrijft, maar ze niet hoeft te betalen. Aan koperszijde kan op vrij vuige wijze worden gespeculeerd op het feit dat de ouders op alles wel willen bezuinigen, behalve op de scholing van hun kinderen.
Dus ze zuchten en tandenknarsen, maar zetten uiteindelijk hun handtekening onder de incassomachtiging aan Van Dijks Boekhuis.