Heeft u ooit van deze term gehoord? Een ‘conditionele herkansing’. Dat klinkt prachtig en moet wel iets bijzonders zijn. Of niet, misschien. Vraag het een willekeurige rechtenstudent aan de Leidse Universiteit en de aap komt uit de mouw.
Een ‘conditionele herkansing’ is een aanvulling op de examenregeling en met ingang van het studiejaar 2008-2009 ingevoerd voor een aantal van de grotere vakken. In gewoon Nederlands: als een student voor zo’n vak een cijfer haalt dat lager ligt dan een 4, mag hij aan het hertentamen in dat vak niet meedoen. Terwijl je dat dan juist hard nodig hebt. Volslagen idioot! De studeerbaarheid van de o zo massale rechtenstudie staat toch al zwaar onder druk. Waren er eerder nog 2 herkansingen per jaar (zodat er een zekere spreiding van de tentamens mogelijk is), dat is er nog maar 1. Dat was al een hele verslechtering. Nu moet men dan nog zekere aantallen ‘studiepunten’ per jaar halen. Studeren wordt een soort voetbal: scoren!
En nu dus deze onhebbelijke maatregel. Effect: studenten worden gedwongen om nu te gaan nadenken op de volgende manier: “moet ik mijn netgemaakte tentamen eigenlijk wel inleveren? Ik heb misschien toch wel wat teveel fouten, en als ik een 3 krijg levert dat een jaar studievertraging op” Het recente tentamen Rechtseconomie (2e jaar Bachelor) toont hoe rampzalig dit alles uitwerkt. Dit verplichte vak was door veel studenten bar slecht gemaakt. Ze lopen het regulier onderwijs en halen dan toch nog cijfers in de reeks van 1 tot 3. Met nu dit als gevolg. Daar krijg je echt geen betere juristen van! De Faculteit zou hier echt eens over op de vingers getikt moeten worden. Een mooi punt voor de BON om daar eens inhoudelijk werk van te maken!
de gedachte er achter begrijp ik best maar …
Het lijkt op het eerste gezicht inderdaad wel erg krap. Er kan altijd een reden zijn om echt laag te scoren voor een tentamen en als ik het goed begrijp is er dan geen enkele herkansing meer.
Toch heb ik in mijn lange docentenleven al zo vreselijk veel tentamens moeten nakijken van studenten die er zo overduidelijk geen ene moer aan hadden gedaan en de toets kwamen doen om eens te kijken hoe de toets er uit ziet. Men richt zich dan op de tweede kans, de herkansing en de herkansing van de herkansing. Het klinkt vreemd, maar ik heb daar best begrip voor, het is de maar al te menselijke eigenschap tot vooruitschuiven.
Dat niet serieus nemen van het eerste tentamen heeft ook gevolgen voor de activiteit tijdens de les. Als het eerste tentamen verplicht goed gemaakt moet worden, dan kan de student niet anders dan tijdens de colleges actief werken. Als hij kan wachten op het tweede tentamen, dan begint het uitstellen al tijdens de colleges. Ach… ik hoef het toch pas over drie maanden te kennen, ik bestudeer het boek dan wel.
Ik denk dan ook dat het effect van deze maatregel overwegend positief zal zijn. Studenten gaan eerder en harder werken. Wat wil je nog meer.
Maar zoals zo vaak, zijn er situaties waarbij een individuele student, ondanks goede studiehouding en voldoende capaciteiten, toch wordt benadeeld door deze regel. De vraag is hoe je dat kunt oplossen. De vraag is ook of je dat moet willen oplossen, want zoals vaak worden er allerlei regels gemaakt om allerlei uitzonderingen zo eerlijk mogelijk te behandelen, maar zorgen die regels voor meer bijwerkingen dan het oplossen van het oorspronkelijke probleem waar is.
Kortom: ik weet niet of en hoe die individuele pech (of onrechtvaardigheid zoals sommigen wellicht zullen zeggen) opgelost zou moeten worden, maar dat er iets gedaan moet worden om er voor te zorgen dat een tentamen serieus genomen wordt, dat is evident.
Tenslotte: bij heel veel andere examens is er helemaal geen tweede kans. Rijexamens bijvoorbeeld, sportwedstrijden, voorspelen bij een conservatorium, toelating bij een andere kunstopleiding, een sollicitatiegesprek. Allemaal situaties waar zakken directe en soms flinke gevolgen heeft. Allemaal situaties waarbij zakken soms ook buiten de eigen schuld gebeurt. Moeten we werkelijk voor het hoger onderwijs een uitzondering maken en daar met herkansingen gaan werken. Sowieso zijn de tentamens in het onderwijs al vreemd. Als een student 45% van de tentamensommen totaal niet beheerst, dan krijgt hij in veel gevallen toch een voldoende. Het idee dat je een vak waarvoor je gestudeerd hebt werkelijk moet beheersen is al lang en breed verlaten, als je maar iets meer dan de helft ervan beheerst dan is het vaak al goed. Studenten vinden dat heel normaal, behalve als ik vraag of een piloot die 60% van de landingen wel goed maakt ook een brevet mag.
Die herkansing is er natuurlijk vaak wel, maar dan alleen een jaar later, dan moet je het vak nog een keer volgen. Misschien niet zo’n gek idee, toch?
5,5 is niet gelijk aan 55%
Het is natuurlijk niet zo dat je bij een 5,5 45% van de stof niet beheerst. Ik geef ook wel eens tentamens waarbij de student 90% van de opgaven goed moet beantwoorden om een 6 te krijgen. Minder dan 90% = onvoldoende.
Ook op de UU
Ook op de U.U. is deze regel er. Lager dan een vier, dan kun je het jaar erop het vak opnieuw volgen.
Uit het OER van 08/09 (geschiedenis, bachelor):
“Indien de student aan alle inspanningsverplichtingen tijdens de cursus heeft voldaan en hem niettemin geen voldoende is toegekend, maar wel het eindcijfer van ten minste een 4,0, wordt hij eenmaal in de gelegenheid gesteld een aanvullende of een vervangende toets af te leggen.”
En eigenlijk heb ik daar niet eens zo veel moeite mee. Tentamens doen is geen prijsschieten, docenten (ook hoogleraren) zijn geen tentamenfabrieken en ja, als je een vak of een studie wilt halen dan horen daar bepaalde eisen en inspanningsverplichtingen bij.
En dit is geen mening van iemand die de opleiding al heeft afgerond – ik zit zelf nog middenin een deeltijd master.
Zoals ik dat in het VO merk, moet misschien langzamerhand ook voor HBO en WO maar eens gaan gelden dat inschrijven aan het begin van de studie niet automatisch een diploma betekent. Als ik (als mentor H/V) meemaak hoeveel er wordt gedaan aan pappen en nathouden, pamperen, eindeloos herkansen om toch maar iedereen door die opleiding heen te krijgen … soms is een opleiding gewoon niet haalbaar en te hoog gegrepen. Ga dan alsjeblieft wat anders doen.
een andere oplossing?
Lang geleden, toen ik op de THE (nu TUE) studeerde, was de leerstof opgedeeld in semesters. Er waren twee tentamenperioden per jaar, elk aan het eind van het semester. In zo’n periode kon je ook tentamens afleggen horend bij de leerstof van het andere semester. Je kon dus twee keer per jaar tentamen doen. De lage frequentie van de tentamens was mede een gevolg van de grote hoeveelheid leerstof die in één keer geëxamineerd werd. Daarnaast mocht je tentamens van latere studiejaren afleggen zodat de schade van het met vertraging halen halen van een tentamen geen grote invloed hoefde te hebben op het verdere verloop van je studie. Van de kant van de docent uit bekeken zorgde de lage frequentie waarin een bepaald tentamen kon worden afgelegd ervoor dat het nakijken van tentamens niet ontaardde in een rijstebrijberg van correctiewerk
Seger Weehuizen
Kant van de docent
Bekijk het eens van de kant van de docent. Toen ik nog in Nederland werkte was het ‘normaal’ om 3 tentamens per jaar te hebben voor een vak. Probeer maar eens 3 goede tentamens in elkaar te zetten. Dat lukt docenten dus niet en het herkansingstentamen is dan ook vrijwel altijd min of meer een kopie van het eerste tentamen. Studenten gokken daarop en in plaats van de stof te leren zoeken ze de antwoorden op van het oorspronkelijke tentamen, leren alleen dat uit hun hoofd en reproduceren dat op het herkansingstentamen. Meestel zeuren studenten ook dat ze voorbeeldantwoorden willen hebben van het orginele tentamen, dat bespaart ze het opzoeken van de goede antwoorden….
Bij een grote studie als rechten is het een week of meer full-time werk om een tentamen na te kijken. Dat is al erg genoeg zonder dat de helft van de studenten er overduidelijk met de pet naar gegooid blijkt te hebben en je allerlei lulverhalen door moet ploeteren. Het nakijken van tentamens kost bij zo een grote studie evenveel tijd als al het lesgeven bij elkaar!
In Amerika en Engeland (waar ik werkte respectievelijk werk) bestaan herkansingen niet. Studenten daar werken dan ook veel harder en met de pet gooien naar een tentamen is er niet bij.
bij kleine studies
Bij ons (piepkleine studie) kreeg je weliswaar 1 herkansing per vak, ook als je de eerste keer aantoonbaar niet had geleerd, maar haalde je die herkansing niet dan moest je niet alleen een jaar wachten op de volgende kans, maar in dat volgende jaar ook de colleges opnieuw volgen.
Mijn neef ging studeren in Leuven, had alle tentamens in 1 week aan het eind van het schooljaar, haalde je er daar niet genoeg van, dan moest je ALLE vakken van het hele jaar opnieuw doen. (Hij zakte en is toen maar weer in Nederland komen studeren)
Sinds de studiefinanciering minder ruim is zien studenten elke regeling die hen studievertraging oplevert als een kostenpost. Begrijpelijk, het is ook een kostenpost, maar vergeet niet dat je die kostenpost aan jezelf hebt te wijten. Ook in mijn tijd, toen de studiefinanciering nog ruimer was, had niemand er trek in om het volgende studiejaar WEER al die colleges van een bepaald vak te moeten volgen. Wat doe je dan dus? Je zorgt dat je het tentamen haalt. Ruim. Met een flinke marge. Zo hard studeren dat je niets aan het toeval overlaat.
In dit geval is de enige vereiste dat je voor het eerste tentamen zo hard studeert dat je minimaal een vier haalt. Als zelfs dat met de beste wil van de wereld niet lukt, zit je bij een studie die te hoog gegrepen is.
En natuurlijk, als er sprake was van een ziekenhuisopname of een andere ernstige reden waardoor die vier niet lukte, zou het prettig zijn als er een uitzondering mogelijk was. Dat is doorgaans wel het geval, na een gesprek met studie-adviseur en/of examencommissie.
topsy turvy
In Eindhoven bestond vroeger geen verplichting om college te lopen. Iemand die liever thuis met een koffiepot naast zich de syllabus van het college doorwerkte en, zo van toepassing, oefende door voldoende vraagstukken te maken stond het vrij om zo te doen. Ik vind dat nog steeds een recht dat nooit ontvreemd had mogen worden. Voor sommigen is deze manier om zich op een tentamen voor te bereiden zeer efficiënt. Als tentamenregelingen voor studenten onaantrekkelijker gemaakt worden moet dat gebeuren om de docenten niet te overladen met nakijkwerk en niet om studenten wegens gebrek aan ijver te straffen. Als je studenten tentamens laat overdoen waarvoor ze een voldoende gehaald hebben maak je dus de verkeerde keuze.
Seger Weehuizen
Twijfel
Ik studeerde dan wel in Tilburg, maar woonde in Eindhoven temidden van TUe studenten. Ik heb huisgenoten meegemaakt die in hun 5e jaar, 1e jaars tentamens over moesten gaan doen omdat ze verlopen waren. Of zich voor een -tigde keer op wéér een tentamen uit de voorgaande jaren aan het voorbereiden waren. Het maakte allemaal niet uit.
Ik kan me daarom best voorstellen dat hogescholen en universiteiten hier paal en perk aan willen stellen. Niet alleen vanwege de (m.i. vaak perverse) financiële prikkels, maar ook een student schiet met zo’n situatie niets op.
Het zijn niet degenen die over voldoende discipline en verantwoordelijkheidsgevoel beschikken, waarvoor je dit soort maatregelen moet nemen.
Vijfdejaars stof of vijfdejaaars student?
“Ik heb huisgenoten meegemaakt die in hun 5e jaar, 1e jaars tentamens over moesten gaan doen omdat ze verlopen waren”. Mogelijk heb je het hier over vijfdejaars student en niet over een student die ook met 5-de-jaarscolleges bezig was. Je had namelijk ook altijd geldig blijvende akademische examens zoals propaedeutisch, kandidaats en aan het eind het ingenieursexamen. Het zou wel heel vreemd zijn als een student met vijfdejaars leerstof bezig is terwijl hij nog niet zijn propaedeutisch binnen heeft. De meeste tentamenbriefjes hadden trouwens een onbeperkte geldigheidsduur. De beslissing daarover lag bij de hoogleraar. Wat wel kon gebeuren was dat iemand een bepaald examen niet kon halen omdat het hem niet lukte om voor een bepaald vak een voldoende te halen. Berucht was Technische Mechanica bij de elektro’s en wiskunde V, de complexe getallen theorie, voor de meeste overige studierichtingen.
Seger Weehuizen