HP/De Tijd:’Onze kinderen blijven dom’

De commissie-Dijsselbloem heeft gesproken en iedereen vindt het prachtig. Dus kinderen krijgen voortaan weer goed onderwijs? Vergeet het maar: het vernieuwingsvirus is tot diep in de scholen doorgedrongen.
Wie denkt dat het rapport ook maar iets zal verhelpen aan de treurige stand van zaken in het onderwijs, heeft het mis. Ook de komende jaren zullen middelbare scholieren op maatschappelijke stage worden gestuurd en allerhande theatervoorstellingen moeten bijwonen om hun diploma te halen.
De resultaten van dit parlementaire onderzoek weerspiegelen treffend de bedenkingen van critici die al veel eerder de noodklok luidden en die zich een paar jaar geleden onder aanvoering van filosoof Ad Verbrugge verenigden in de pressiegroep Beter Onderwijs Nederland (BON). In de discussie die zich ontspon tussen voor- en tegenstanders gold deze club als een verzameling conservatieve zwartkijkers, die – typisch iets voor oudere leraren en de gevestigde elite – tegen beter weten in bleven vasthouden aan verouderde standaarden en obsolete didactiek. Kritiek uit de hoek van BON-sympathisanten kon eenvoudig onschadelijk worden gemaakt met het zinnetje ‘zij willen terug naar de jaren vijftig’.
Zelfs Ronald Plasterk, die in zijn jaren als columnist en opiniemaker niet kon worden betrapt op enthousiasme voor lopende onderwijsvernieuwingen, herhaalde in een van zijn eerste interviews als kersverse minister van Onderwijs deze mantra: “we moeten natuurlijk niet terug naar de jaren vijftig.”
Inderdaad. Dat moet niet en zelfs al zou iemand dat wél willen, dan kan dat niet eens. Waar de BON-angehauchten zich zorgen over maakten en wat door het rapport-Dijsselbloem wordt bevestigd, is de daling in kwaliteit van het onderwijs over de hele linie. Het niveau in lezen, spelling, rekenen/wiskunde is gezakt. Leerlingen vertonen hiaten in elementaire kennis en vaardigheden, zowel op de basisschool, het middelbaar onderwijs, de pabo’s en de lerarenopleidingen, als op de universiteit, waar de deficiënte studenten aan bijspijkercursussen worden onderworpen. In vergelijking met andere Europese landen zijn Nederlandse scholieren achteruit gekacheld in de rangorden. Het onderwijs heeft jongeren de afgelopen twintig jaar systematisch tekort gedaan en de critici die dit eerder signaleerden, beschreven geen incidenten of anomalieën, maar een stevig verankerde trend.
Dat is ook precies de reden waarom er weinig zal veranderen in het onderwijs, in ieder geval niet op korte termijn en zelfs niet op middellange termijn. Het rapport van de commissie oogstte ruime maatschappelijke bijval en applaus. Dat feit op zichzelf wekt al het grootste wantrouwen. Hoe dat kan? Het hele onderwijsveld beweegt zich in een bepaalde richting, hanteert bepaalde didactische principes, er verschijnt een rapport waarin staat dat het niet goed gaat op deze manier, en iedereen reageert met: goed dat het eindelijk wordt gezegd en aangetoond! Je zou commotie en woede in het veld verwachten over een toch behoorlijk incriminerend rapport, maar nee, men veerde mee, alsof iemand anders ervan langs kreeg. Dit kan maar één ding betekenen: niemand van de betrokkenen (leraren, schoolleiders, onderwijsmanagers, beleidsbepalende koepels, ambtenaren, ex-staatssecretarissen of ministers) voelt zich aangesproken. De conclusies worden voor kennisgeving aangenomen. De redenering luidt blijkbaar: het is heel erg, maar ons treft geen blaam, want wij werken hier heel hard in zware omstandigheden om er toch nog wat van te maken.

HP/De Tijd is deze week voor een deel gewijd aan onderwijs.
Dit zijn de openingsalinea’s van het artikel ‘Onze kindren blijfen dom’.
Een tweede artikel in hetzelfde blad gaat over ‘De onderwijsvernielers’.