Een idealistische boodschap en een klassenloze maatschappij

Vechtend tegen de formidabele Clintonmachine en in een vrijwel blanke staat, behaalde Barack Obama een overwinning die de presidentverkiezingen verandert. Daar stond hij met zijn vrouw en twee dochtertjes, extatisch toegejuicht. Opeens kon Amerika zich het onvoorstelbare voorstellen: een zwart gezin in het Witte Huis.
Aldus de openingszin in de Volkskrant van vandaag.
Een teken van hoop en dat het onvoorstelbare kan gebeuren.
Het gaat over het gevecht tegen het establishment en de overwinning op de gevestigde orde. De bevolking koos voor een idealistische boodschap bóven de zogenaamde ervaring van beroepsbestuurders en beroepspolitici. De outsider wint van de insider, de verbeelding van de routine, de hoop op verandering van de traditionele politiek. De belofte het land terug te veroveren op de gevestigde orde. De kiezers maken duidelijk hoezeer ze verlangen naar een verandering in de politiek. Hij won door een verrassende samenstelling van zijn kiezerspubliek, jong en oud, eenvoudig en geleerd, en vooral door een verrassende hoeveelheid mensen die zich anders afzijdig hadden gehouden, maar nu iets nieuws wilden en aan de deur van het systeem rammelden. Waar kennen we dit ook al weer van?
Blijkbaar is na Nederland en Frankrijk nu ook Amerika aan de beurt.
Sommigen onder ons herkennen dit gevoel, dat ons doet denken aan de jaren zestig.
Het was de tijd van Kennedy en ruimtevaart, maar weinig Europese landen veranderden toen zo radicaal als Nederland. Van een behoudend en traditioneel ingesteld land werd het een toonbeeld van tolerantie en progressiviteit.
‘De Nederlanders zijn gestopt met duf zijn’, schreef een Engelse journalist in 1967. Hij zag verbaasd hoe in Nederland ineens alles juist eerder plaatsvond dan anders. Nederland was in korte tijd tolerant en progressief geworden. Alles kon en mocht: softdrugs, prostitutie en homoseksualiteit. Ook commentaar op het parlement en koningshuis was de gewoonste zaak van de wereld.
De eerste na-oorlogse generatie werd volwassen en ging zich met politiek en maatschappij bemoeien. Deze groep jongeren voelde zich niet aangetrokken tot de opvattingen van hun ouders en riep om vernieuwing. Ondertussen waren ook de gezagsdragers druk bezig met vernieuwen. Zelfs de meest behoudende politici en beleidsmakers waren zich ervan bewust dat er iets moest veranderen. Zo werd de ene na de andere maatregel ingevoerd, waar de jeugd de inspiratiebron voor was, maar waar de oudere generatie de verantwoordelijkheid voor droeg. De moderne tijd was aangebroken en het had geen enkele zin je daartegen te verzetten.
Het is de nieuwe politiek van hoop, die ook sedert 2002 weer over ons is gekomen en die nu in ons land is overgeslagen naar de andere sectoren in de samenleving. Het heeft even geduurd, maar in onderwijs en gezondheidszorg heerst momenteel een verwoede strijd tussen de doeners en de denkers, het werkvolk tegen de managers, de welzijnwerkers en leraren tegen de bestuurders.
Het vertrouwen in de overheid is door de komst van nieuwe charismatische leiders tot een minimum gedaald. Het tij is aan het keren. Mensen willen niet meer werkloos toezien, maar het heft in eigen handen nemen. Er is weinig geloof en vertrouwen dat anderen jouw problemen nog zullen oplossen.
Dankzij de ingang die Ad Verbrugge kreeg, zijn ook de leraren op de kaart gezet. Onwennig als een verlegen jongetje, lijken we niet helemaal te weten wat ons overkomt. We lijken stilgevallen, maar mogen dit moment beslist niet aan ons voorbij laten gaan. Het is niet de tijd om achterover te gaan leunen. We moeten wakker blijven, de strijd voortzetten en de beslissingsbevoegdheden in het onderwijs naar ons toe zien te trekken, te beginnen op onze eigen school. De leraren moeten zonder onderscheid des persoons het onderwijs uitvoeren en organiseren, maar ook aansturen. De tijd dat anderen ons komen vertellen wat we moeten doen, moet voorbij zijn. Ook nu kunnen we het nog.
Wat dat betreft moeten we op naar een klassenloze maatschappij.