Een groot deel van de problemen met het onderwijs zijn te wijten aan de voortdurende bezuinigingen, die zijn begonnen onder de kabinetten-Lubbers in de jaren ’80. De bezuinigingen berusten op een groot misverstand, nl. dat “de lasten niet mogen stijgen”.
In werkelijkheid MOETEN “de lasten” juist stijgen naarmate de welvaart toeneemt.
Onze welvaart stijgt doordat de productiviteit, d.w.z. de productie per werker, toeneemt. De motor hierachter is, dat er steeds meer kapitaalgoederen (machines, computers e.d) en steeds meer energie worden gebruikt, niet noodzakelijk per eenheid product, maar per werker. In de dienstverlening kan de productiviteit echter nauwelijks stijgen. Een leraar kan niet steeds meer leerlingen steeds sneller steeds meer bijbrengen. Dit staat onder economen bekend als “de wet van Baumol”. Dienstverlening wordt dus duurder naarmate de welvaart stijgt. Nu kun je als samenleving twee kanten op: de dienstverlening, bijv. het onderwijs, laten verkommeren, ofwel de lasten verhogen.
Stel dat iemand bruto 100 verdient en dat zijn “lasten” 40% zijn, dan verdient hij netto 60. Nu stijgt de welvaart. Stel, hij verdient nu 120 en de “lasten” gaan omhoog naar 45%. Dan verdient hij netto 66, dat is 6 meer dan eerst, dus wat is nu eigenlijk het probleem? Nee, zeggen de bezuinigers, de lasten mogen niet stijgen, die hadden 40% moeten blijven en dan had hij 72 verdiend. Kortom: méér is niet genoeg, het moet nòg meer zijn. Dat is dus waar “geen lastenverhoging” op neerkomt. Liever nòg meer private consumptie dan fatsoenlijk onderwijs. En dat terwijl “de lasten” alleen maar een fictief bedrag zijn dat van een ander fictief bedrag (het bruto inkomen) wordt afgetrokken. Baumol heeft zelf al gezegd: we worden rijker, dus we kunnen NAAR VERHOUDING meer uitgeven aan (bijv.) onderwijs.
Reacties zijn gesloten.
Daar sta je dan
Ook ik ben bekend met deze wet van Baumol, maar we kunnen nóg zo veel steekhoudende argumenten aandragen voor wat ons het beste beleid lijkt: ik vrees dat dit hele verhaal te ingewikkeld is voor zeker tweederde van de stemgerechtigde bevolking, misschien zelfs ook als het niveau van het Nederlandse onderwijs hoger zou zijn geweest.
Laat staan dat dit hun stemgedrag zou beïnvloeden: veel mensen en ook bedrijven denken nou eenmaal vooral aan zichzelf en vooral aan de korte termijn, toch? En dan klinkt “lagere belastingen” aantrekkelijker dan “meer investeren in elkaar en voor later”.
Bovendien laten mensen zich ook nog eens gemakkelijk bang maken. Voor “China”, emigrerende veelverdienende topmanagers, wegblijvende buitenlandse investeringen, straatcriminaliteit en terrorisme, om maar een aantal zaken te noemen. Angst aanjagen om zo kiezers voor je te winnen: het werkt.
En daar sta je dan, met de wet van Baumol.
Bezuinigingen berusten op misverstand
Ik bedoelde niet dat we de wet van Baumol aan alle kiezers moeten uitleggen, maar in dit forum leek het me wel goed om het misverstand achter de bezuinigingen uit te leggen. Hoe meer mensen van enig niveau ervan op de hoogte zijn, hoe beter. Mijn algemene indruk is dat veel te weinig mensen de drogreden doorprikken.
Wat aan de kiezer wèl kan worden uitgelegd, dunkt me, is dat beter onderwijs de moeite waard is en dat de overheidsuitgaven daar best voor omhoog mogen. Temeer als je kunt laten zien dat de netto-inkomens nog steeds blijven stijgen.
In de NRC van 1 juli heeft Paul de Beer ook een pleidooi gehouden voor hogere belastingen ten behoeve van (o.a) beter onderijs. Daar kan ik me alleen maar bij aansluiten.
Binnenkort komen er weer verkiezingen. Misschien zijn er partijen die dit standpunt ook durven uitdragen. Daar zouden we dan op kunnen stemmen. Misschien dat mijn uitleg over de wet van Baumol sommige mensen nog kan helpen bij hun keuze.
Nog even over Baumol
Ook ik zou een voorstander zijn van (geleidelijke) lastenverhoging, ook voor mijzelf, zolang het geld maar goed geïnvesteerd wordt. Dat artikel van De Beer was me ook opgevallen; ik heb het meteen uitgeknipt.
Ook ik denk ook dat veel te weinig mensen de drogredeneringen doorprikken. Maar politici vormen nu eenmaal bepaald geen belangeloze “raad van wijzen” die het het beste voorheeft met de gehele bevolking op lange termijn. Ik denk dat ik niks nieuws vertel als veel politici:
En dan heb je aan drogredenen veel meer dan aan een genuanceerde analyse.
Je moet wel een heel sterke, charismatische leider zijn wil je tegen het geweld van die drogrederingen in de kiezer overtuigend kunnen “uitleggen” dat de belastingpercentages omhoog moeten. Zo’n leider is er nu niet, en ik zie die voorlopig ook nog niet aan de horizon verschijnen.
Natuurlijk hoeven wij ons in onze standpuntbepaling niet te verlagen tot het niveau van een groot deel van de politici, media en onderwijsmanagers. Maar mijn zorg blijft dat we te vaak blijven steken in analyse, en dat we te weinig bereid zijn echt in beweging te komen om dingen te verbeteren.
En niet dat ik nou zo overtuigd ben van de analyses van, om maar een groep te noemen, de Franse boeren, maar als die echt iets níet zien zitten, dan weten ze precies wat hen te doen staat. Die laten het niet bij analyse, die vertrouwen niet op overreding met argumenten: die komen in beweging. En je kunt er van vinden wat je wilt, maar ze krijgen vaak wél hun zin. Gedrag kan veel effectiever zijn dan woorden. Bij een crisis, en het Nederlandse onderwijs bevindt zich in een crisis, moet het poldersysteem gewoon even worden opengebroken.
lastenverlaging?
Aan mijn leerlingen leg ik meestal een eenvoudig rekensommetje voor.
Ieder betaalt bij wijze van spreken 50 % belasting.
Van jouw bruto maandsalaris van 1400 euro betaal je 700 euro, hou je 700 euro over.
Onze directeur heeft (pakweg) een salaris van 10.000 euro bruto per maand. Hij betaald 5000, houdt 5000 over (nog meer dan genoeg)
Onze belasting wordt gebruikt voor scholen, de uitkeringen, de kinderbijslag, de jongerencentra, zwembaden, wegen, politie, enz. Daar profiteren we allemaal gelijkelijk van.
Nu gaan de lasten omlaag naar 40%. Je betaalt 560 euro, houdt 840 euro over. Da”s mooi
Onze directeur hoeft ook nog maar 40% te betalen. Hij betaalt 4000 euro per maand, houdt 6000 over. Da’s nog veel mooier.
Wie heeft er nu het meest profijt van lastenverlaging? Het scheelt jou 140 euro per maand, de directeur TWEEDUIZEND euro.
En nog steeds moeten de scholen etc. betaald worden. Er komt wel minder geld binnen bij de overheid. Dan gaat er weer bezuinigd worden. Wat moet weg? De scholen, de uitkeringen,……………. etc.