Minder kans?

Het afgelopen jaar was er een interessante artikelenserie in de Volkskrant: honderdjarigen die geïnterviewd werden. Uiteraard kwam de vraag meestal aan de orde wat zij indertijd na de lagere school gingen doen en meestal was de reactie dat zij geen verdere opleiding konden volgen: ‘Ik had een goed verstand maar ik mocht niet doorleren, daar was geen geld voor’, of ‘ik moest meehelpen op de boerderij of in het bedrijf van mijn vader”.

Je krijgt de indruk dat ze vaak gedacht hebben, als ik de kans had gekregen dan had ik er iets moois mee kunnen doen. De gemiste kans was hun schuld niet.

Nu, zo’n negentig jaar later, lezen we dat het helemaal niet zo goed gaat met de jeugd van nu die wèl  mocht en moest doorleren: er is sprake van veel depressiviteit, angstgevoelens, onzekerheid, eenzaamheid enz.

Het breed toegankelijk maken van het onderwijs heeft blijkbaar niet opgeleverd wat men ervan verwachtte en het wrange is dat voor degenen die niet slagen het antwoord  klaar ligt: je hebt toch de kans gehad!

Bijna wanhopig houdt men vast aan het gelijke kansen ideaal, aan de maakbare samenleving. Er moet meer geld gestoken worden  in het onderwijs. Zwakke scholen moeten versterkt en ‘verrijkt’ worden door extra lessen. Er is zelfs een Gelijke Kansen Alliantie en onderwijsongelijkheid is een terugkerend thema in de gemeentelijke politiek. Scholen moeten het verschil maken, roepen politici, begeleiders en projectmanagers.

Ondertussen blijkt steeds weer dat de kwaliteit van het onderwijs, ook gemeten aan ‘harde’ maatstaven, nog steeds achteruit gaat. Niet alleen aan het eind van het basisonderwijs waar veel leerlingen  niet behoorlijk kunnen  lezen, schrijven en rekenen. Ook in het hoger onderwijs gaat het niet goed. Het toelaten van tienduizenden buitenlanders is niet erg bevorderlijk voor het niveau, maar daar komt bij dat de afgelopen jaren veel water bij de wijn is gedaan van de  eindexamens van het middelbaar onderwijs , zodat beginnende studenten niet konden meekomen in het hoger onderwijs.

Geen wonder dat veel van die jongelui teleurgesteld  zijn, gedeprimeerd; ze zijn nog maar net begonnen  en het gaat al fout!

Geen wonder ook dat ouders met geld de beurs trekken om mislukken van hun kroost te voorkomen: bijlessen, extra cursussen, dure privé-scholen – onze kinderen moeten wel slagen!

Ondertussen neemt het lerarentekort niet af, ondanks extra geld en salarisverhogingen. Eigenlijk zouden er flink hogere eisen gesteld moeten worden aan beginnende onderwijzers en leraren maar dat kan natuurlijk niet. Dat willen de besturen echt niet.

De maatschappelijke ongelijkheid is een gegeven, de ongelijkheid in begaafdheid ook, maar de extra ongelijkheid, gecreëerd door slecht onderwijs is een schandaal. Maar ja, als je er veertig jaar aan werkt om  op dit niveau te geraken, zal het ook nog lang duren om de weg omhoog weer te vinden.

J.C. Traas