School der poëzie

De poëzie is zijn centrale plaats in het literaire debat kwijt, schrijft Thomas Vaessens. 1)  Sinds de “Maximalen” is er geen richtingenstrijd meer geweest en die groep is allang weer vergeten. In een  verder verleden gingen alle belangrijke literaire debatten over dichtkunst maar die tijd is voorbij. Lucebert schreef, “dat de tijd van de eenzijdige bewegingen voorbij is”. En nu wordt ook nog eens de geschiedenis ervan niet meer onderwezen, zodat het lijkt of we te maken hebben met een verdwijnend cultuurgoed.

Tegelijkertijd”, en dat is de paradox,  merkt Vaessens op, dat ondanks die treurnis de poëzie, in deze ogenschijnlijk zo onpoëtische tijd levendig is als nooit tevoren,  als je kijkt naar het grote aantal verschijnende poëziebundels en wat je allemaal aan sites en blogs  op internet kan vinden. Het aantal lezers is beperkt maar toch. Was dat niet altijd al zo? Overigens is de “crisis” in de poëzie  op zichzelf  ook weer een thema , bij voorbeeld in de gedichten van Menno Wigman.2)

Misschien moeten we spreken  van een stille revolutie. Poëzie is gedemocratiseerd, niet meer voorbehouden aan “enkle fijne luiden” of gelovigen; de grens met proza is vager, hoewel volgens mij nog altijd principieel. Er is een grotere diversiteit in de vorm van allerlei soorten teksten, die wat je er ook van vindt, tot de poëzie gerekend worden. Zoals lichte poëzie,  gesproken poëzie,  gelegenheidspoëzie, losse tekstfragmenten. Ook het woordgebruik is vrijer. Men zoekt meer de grenzen van de dichtkunst op. Een voortdurend experiment.

De vraag is hoe je dit vertaalt naar het onderwijs? Is er nog ruimte voor de  poëzie? En hoe moet dat dan vorm krijgen? De urgentie lijkt niet groot. Er is geen noodzaak. Het curriculum werkt niet mee waar in de examens de nadruk ligt op tekstverklaring  Docenten werken toch, in het belang van de leerling naar examens toe; het toets gericht werken, niet alleen naar inhoud maar ook naar het type vraagstelling. Dat is dodelijk voor de literatuur en voor bevlogen docenten Nederlands.

• Thomas Vaessens: De beste gedichten van 2004
• Menno Wigman: Verzamelde gedichten, 2019