Voyeuristische rukkers
Tijdschrijven, minutieus bijhouden hoeveel tijd de lesgevende taak inneemt. En passant noteren hoeveel minuten de voorbereiding van een les duurt en het nakijken van proefwerken. Mentortijd, sectie-overlegtijd, ouderavondtijd, surveillancetijd, etenstijd, theetijd, koffietijd, tijd, tijd, tijd. De onderwijsraad heeft in zijn allesomvattende wijsheid geadviseerd om alle tijd die geïnvesteerd wordt in het primaire proces op te schrijven. Straks wordt in mijn auto een kastje ingebouwd zodat de overheid mij een rekening kan toesturen voor de slijtage die ik heb voorgebracht aan het asfalt. Ondertussen kijken ze mee naar welke plekken mij ik zoal begeef. Internetproviders zijn verplicht om mijn surfgedrag 1 jaar lang op te slaan. De lengte en kleur van schaamhaar wordt opgenomen in een kinddossier. Grote steden hangen vol camera’s die dag en nacht het winkelend publiek bespieden. Orwell komt wel heel dichtbij, Big Brother is watching you.
Niets is minder waar. Zo stilaan beginnen de boven ons gestelden zich te gedragen als voyeurs. Het zijn geen Brothers en zeker niet Big. Ze lijken meer op puberale rukkertjes die in de zekerheid dat ze zelf niet gezien worden geilen op de blote borstjes van het webcammeisje.
Bij de invoering van het taakbeleid werden de taken en de tijd die daar voor staat bijna op de minuut nauwkeurig vastgelegd. Elk jaar bij het begin van het schooljaar krijgt de docent zijn a4-tje met daarop de taken die het management voor hem heeft bedacht, daarnaast het aantal uren dat staat voor die taak. Iedereen in het onderwijs weet dat er altijd te weinig uren staan, maar niemand moppert en alles gaat zijn gangetje en elke jaar verhoogt de werkdruk want er zijn meer taken dan tijd. Het tijdschrijven van de adviesraad heeft wat weg van het ‘vieze mannetje’ van Koot en Bie. Ze krijgen ballen in hun buik alleen al aan de gedachte dat de manager straks, dank zij hun tijdschrijven, op het computerscherm kan zien wie, wat, wanneer en hoelang heeft gedaan. De manager wordt hier niet wijzer van, want die gegevens staan al in het taakbeleid maar daar gaat het niet om. De beschikking hebben over gegevens die in het donker van het kantoortje met een druk van de vinger op het scherm verschijnen heeft meer te maken met een vies soort van voyeurisme dan met doelmatigheid.
Zo heeft de kleur en de lengte van schaamhaar, het voortdurend bespieden van winkelende mensen, sattelietsgewijs het volgen van voertuigen, bijhouden van surfgedrag en volgen van telefoontoestellen niets te maken met preventie, veiligheid en opsporing. Mét het kinddossier zal er geen kind minder in elkaar geslagen worden door een losgeslagen ouder omdat bij sommige mensen de handjes nu eenmaal minder vastzitten dan bij een ander, de kleur van schaamhaar verandert daar hoegenaamd niets aan. Een camera heeft er nog nooit voor gezorgd dat een overvaller zich twee keer bedenkt voor hij het pistool onder de neus van de verbauwereerde winkelier duwt. De kous, pruik of skibril zorgt voor de onherkenbaarheid, ook mét camera. Surfgedrag opslaan heeft alleen zin als er een uitgebreid netwerk van rechercheurs bestaat dat genoeg geschoold is in het ontdekken van verbanden in het surfgedrag, maar op deze speciale agenten wordt bezuinigd. En ik vraag mij af welk doel gediend wordt met de wijsheid dat negen miljoen mensen zich dagelijks van punt A naar punt B begeven. Maar nog eens, daar gaat het niet om.
Het gaat er om dat een uitverkoren deeltje van de bevolking dingen weet die een ander niet weet. Ongezien in privé gegevens kan snuffelen, niet uit preventie, veiligheid of doelmatigheid maar uit voyeurisme. Het zijn de mannetjes en de vrouwtjes die graag een vlieg willen zijn om ongezien gesprekken af te luisteren en mensen te bespieden. Verder dragen ze geen verantwoordelijkheid en verwijzen naar protocollen en procedures als ze aangesproken worden op hun uitzonderingspositie als voyeur.
De onderwijsraad heeft met haar advies de ware aard bloot gelegd van de vele raden, adviesclubjes, managers, bestuurderen en andere –ik-heb-het-voor-het-zeggen-zeggers het zijn niet meer of minder dan ordinaire voyeurs, vieze mannetjes en vrouwtjes die in het donker, achter de schermen van hun computers en laptops, ongezien speuren naar ‘het hele erge’. Om te voorkomen dat hun vieze, hebzuchtige zaakjes ontdekt worden door de man in de straat adviseren ze om inzage te krijgen in het privé leven.
Ontbijt-tijd, kranten-tijd, sloffen zoeken- tijd, televisiekijken-tijd, het hele erge- tijd, douche-tijd, scheer-tijd, make up-tijd, lees-tijd… Welke voyeurs adviesraad durft het aan?
J. Jeronimoon
controle
Een fijn, sarcastisch stukje, Jeronimoon.
Het doel van tijdschrijven is niet een grotere controle, we weten allemaal dat dat niet werkt. Voyeurisme is al evenmin in het spel.
Het werkelijke doel van tijdschrijven is dat het management hiermee een legitimatie verkrijgt voor het eigen bestaan. Het management verschaft zichzelf werkgelegenheid door het “uitvoerend personeel” op te zadelen met extra taken.
Burocratie schept voor zichzelf taken als rechtvaardiging voor het eigen bestaan. Een taak met een controlerend karakter geeft nog eens een extra, weliswaar ingebeeld, gewicht.
Toenemende controle is een gevolg van toegenomen burocratie. Excessieve controle, die beleefd kan worden als voyeurisme door degenen die eraan worden onderworpen,
is een gevolg van wildgroei van burocratie.
de voyeur op de divan
je hebt ongetwijfeld gelijk dat het systeem van bureaucratie zichzelf in stand houdt, uitbreidt zelfs. Toch geloof ik dat je als je in de diepste ziel kijkt van de individuele bureaucraat, in essentie iemand ziet die blij, gelukkig wordt van regeltjes en sturen. Het is een emotie, een persoonskenmerk. Net als een schilder schilderen fijn vindt, een leraar lesgeven en zijn vak waardeert, zo heeft een manager plezier in het bedenken van regeltjes en het registreren van zaken. Wat dat aangaat vind ik Jeronimoons verhaal juist een mooie uitvergroting van dat gevoel.
Dat het systeem als geheel werkt zoals jij beweert is natuurlijk ook juist. Bureaucratie houdt zichzelf in stand.
Het leven en de bureaucraten
Of bureaucraten (excuses, Leo) een intrinsieke motivatie hebben voor het regelen en controleren, betwijfel ik, maar sluit het niet uit.
Wat mij waarschijnlijker lijkt is dat functionarissen zich staande proberen te houden binnen een bureaucratisch werkveld. Het werven van fondsen is cruciaal voor het veilig stellen van de eigen functie. Functieomschrijving bepaalt mede de omvang van de financiering. Ik stel mij voor dat mensen binnen een grote organisatie niet zozeer handelen vanuit een innerlijke drijfveer, maar vanuit strategische overwegingen met betrekking tot de eigen professionele positie. Zo, nou heb ik het ook bureaucratisch verwoord.
Echter, excessieve bureaucratie gaat in tegen het leven. Het leven laat zich uiteindelijk niet uitschakelen. Ontneem de mensen hun eigen verantwoordelijkheid en vrijheid, dan hebben ze aanvankelijk een gevoel van vervreemding en onthechting: de band met de maatschappij wordt niet meer gevoeld. Uiteindelijk komen ze in opstand.
Heb ik even geproefd.
Het is eigenlijk of je opgenomen wordt in ’n groter mechanisme. Voor mij is dat “de moloch”. Geen kwade bedoelingen, wel veilig en zelfs vredig. Ook krijg je ’t idee dat je goed bezig bent. De werkvloer wordt ’n andere wereld. Het is niet wij tegen zij, meer “ik zal jullie wel helpen”. En dan zijn jullie mij/ons dankbaar.
Ik werk nu namelijk ’n tijdje op een vaste basisschool en niet in ’n vervangerspool.
Help binnen diverse groepen, bijvoorbeeld 4 kinderen uit ’n groep 7 de breuken aanleren, omdat ze dat niet kunnen volgen in de reguliere groep. Wat blijkt, tijdens ’t ontwikkelen van ’n leerlijntje breuken, word ik ’n bureaucraatje. Geen lastige groep, geen hectiek, ik en internet, de printer en koffie.
Best wel lekker.
Vandaar de opmerking
dat burocratie niet bestaat! Als rechtgeaarde bureaucraten echter, houden wij u goed in de gaten.