Plaatjeswoordenboek

Plaatjeswoordenboek

Van Dale brengt een nieuw woordenboekje uit, speciaal voor het VMBO. Een woordenboekje met weinig uitleg, geen moeilijke woorden en véél plaatjes, een dun woordenstripboek of een stripwoordenboek dus. Niet dat het ooit door de schoolgaande jeugd gebruikt zal worden, omdat ze zelfs het woord “woordenboek” al moeten opzoeken op google, maar ik vraag mij in gemoede af welke school een uitgekleed woordenboek met plaatjes aanschaft.
Met dit soort hersenspinsels kan ik mij uren amuseren. Welke verwrongen geest is er op het idee gekomen om over te gaan tot de volledige debilisering van de VMBO leerling, excusé le mot, maar anders kan ik het noemen. Wanneer ben je als volwassene zover heen dat je bij jezelf denkt “die jongelui snappen het niet meer, laat ik een plaatjesboek bedenken, in plaats van een woordenboek.” Volgens mij ben je dan al een heel eind gevorderd op de weg die Alzheimer voor jou heeft uitgestippeld.

Bedenk je daar dan ook een docentenhandleiding bij, of ga je van de veronderstelling uit dat de docent genoeg geschoold is om de werking van een plaatjeswoordenboek te begrijpen? Hoeveel mensen hebben er meegewerkt aan de ontwikkeling van het boekje en zijn de tekenaars van Fokke en Sukke ook gevraagd een kleine bijdrage te leveren?
Hoe teken je jump-style, cono, fok you, sjacho, slimbo en snakko?
Had Einstein ook zo’n plaatsjesboek? En van het Reve, Gezelle, Elschot, Bomans?
Zijn allemaal vragen die bijna onmiddellijk opborrelen bij het lezen van zo een berichtje.

Een antwoord verzin ik niet, ik weet dat de wegen van de onderwijsvernieuwers ondoorgrondelijk zijn en dat er naar alle waarschijnlijkheid een groot en duur onderzoek aan vooraf is gegaan. Dat onderzoek stelt op zichzelf niet veel voor, het dient om naar te verwijzen, “onderzoek heeft uitgewezen…” is een zinsnede die in elk kattebelletje van een onderwijsvernieuwer te vinden is en garant staat voor een extra donatie vanwege de overheid.

De openbare basisschool “de Krullevaar” pakt het anders aan. Zij zijn samen met de stichting “de school vol verhalen” de enige en goeie weg op het herstel van taalkennis ingeslagen. Hun website begint met “Kent u hem nog, die meester die zo prachtig kon vertellen?”. Ik weet dat u nu bij uzelf denkt, “Ja, dat was meester Rob, of Juf Annie, of bij ons was het de directeur.” En je kan je de verhaaltjes herinneren, je hebt ze jaren later ook aan jouw kinderen verteld, weliswaar niet zo goed als meester Rob of Juf Annie of de directeur, maar je hebt het geprobeerd.

Verhalen, vertelselkes, gedichten, liedjes en versjes, zijn samen met de kunst van voordragen en vertellen verdwenen uit de klaslokalen van de basisschool. Op het altaar van adaptief, cognitief, natuurlijk en anderszins leren, geofferd aan de nieuwe Goden van de snelle veranderende samenleving waar het boek het aflegt tegen het plaatje. Het verhaal heet tegenwoordig een spreekbeurt en moet “ergens over gaan”, maakt niet uit wat, als het maar ergens over gaat. De meest vreselijke ziekten en milieuproblemen blijven dan ook niet onaangeroerd bij het kleine grut en ook de huisdieren van vis tot boa constrictor mogen zich verheugen onderwerp te zijn van menige spreekbeurt.

Ik had hier graag een pleidooi gehouden voor het in ere herstellen van gedicht en lied op de basisschool maar bij nader inzien doe ik dat toch maar niet. Ik kan me namelijk voorstellen wat er gebeurt in een klas als de meester of juf met gedragen stem begint aan “Jantje zag eens pruimen hangen”. Aangezien de helft van de kinderen niet eens weet wat pruimen zijn laat staan dat deze als een vrucht in de boom hangen, komt de rest van de boodschap al niet meer over. Het vervolg “o als eieren zo groot” doet de andere helft van de klas afhaken, eieren? In een boom? Hebben eieren een steeltje? Zijn een aantal mogelijke vragen die onmiddellijk worden afgevuurd op de nu ietwat verbijsterde meester. Bij de volgende zin is de verwarring compleet “’t scheen dat Jantje ze wou plukken, schoon zijn vader ’t hem verbood”. Meester kan nu wel ophouden, de kinderen begrijpen er niks meer van, scheen, schoon, verbood, vreselijk moeilijke woorden en maak daar maar eens een plaatje van.

Hetzelfde voor de liedjes, wat dacht u van, “Komt ooit de vijand naken, is ’t vaderland in nood”. Té rechts, té nationalistisch, té Nederlands en alle kinderen slaan dubbel van het lachen, een blote vijand is weer eens wat anders dan een tot de tanden toe gewapende fighter van de computergame. Met “Zeg kwezelken wilde gij dansen” komt de juf of meester ook al niet verder dan het eerste woord, hij of zij wordt onmiddellijk verdacht van paddo-gebruik, wiet vergiftiging of snuiven van de lijmpot, dus ….toch maar niet doen.

Ik weet het, ik weet het, nostalgie, verleden tijd, het kan niet meer, te ouderwets, spruitjeslucht en ’s ochtends een ontbijtje.
Ergens in mijn achterhoofd hoor ik de sonore basstem van meester Jan
“ En toen, na jaren,
Melaats, een zwerver
Ter poorte klaagde
Uw zoon keert weer….
Zag zij hem aan en
Vond gene tranen
Voor zoveel vreugde, geen tranen meer.”

Sjeekspier

www.eenschoolvolvanverhalen.nl