Het Instituut voor Multi-Level-Learning en Kernreflectie

Flow: hoge snelheid en grote diepgang van leren

“Bewustwording”, “betekenisvol”, “zelfsturing”, “reflectie”, waar hebben we dit al meer gehoord ?
Probeer maar alvast te wennen aan nieuwe begrippen: “flow”, “co-creatie” en “kernreflectie”.

Prof. dr. Fred Korthagen is bijzonder hoogleraar in de didactiek van het opleiden van leraren aan de Universiteit van Utrecht en leider van het Instituut voor Multi-level Learning en Kernreflectie te Amsterdam.
Hij is tevens werkzaam als Gestalt-therapeut, supervisor en trainer/consultant.

*Het Instituut voor Multi-level Learning en Kernreflectie*:

“Daar waar je struikelt ligt je schat.”

Deze intelligente zin is afkomstig van de mysticus Joseph Campbell

*hier*:

“Het IML ontleent zijn naam aan het inzicht dat leren vloeiend en effectief verloopt als de 6 leerniveaus die altijd in ieder mens aanwezig zijn, dezelfde kant op werken. Dan ontstaat wat Csikzentmihalyi flow noemt: het verschijnsel waarbij mensen het gevoel hebben dat alles vanzelf gaat, dat leren geen moeite kost. Dit is door prof. dr. Fred Korthagen en Angelo Vasalos uitgewerkt in het concept multi-level learning en de kernreflectiebenadering. Het IML verzorgt lezingen, scholingstrajecten, trainingen en individuele coaching.

De laatste jaren ligt het accent van het werk van het IML voornamelijk op trajecten in het basis- en voortgezet onderwijs die erop gericht zijn Kwaliteit van Binnenuit te versterken, bij leerlingen, leraren en schoolleiders. Als mensen niet langer de druk voelen om dingen te ‘moeten’, maar als ze actief gesteund worden om het beste in zichzelf naar boven te halen, dan ontstaat flow in de school. Leren gaat dan heel snel. Op deze website is daar meer informatie over te vinden en ook een artikel dat ons werk op scholen beschrijft.
Onze open inschrijvingscursussen bieden voor individuele deelnemers een goede gelegenheid om de kracht van multi-level learning en van kernreflectie te leren kennen. Deelnemers rapporteren dat de kwaliteit van hun coaching van anderen (leerlingen, leraren, maar ook anderen) er enorm door toeneemt. Het leren krijgt meer diepgang en leidt tot duurzame effecten.”

*Het nieuwe leren en de wetenschap* (Fred Korthagen)

“Want er was wel wat mis met het traditionele onderwijs. De uitvalpercentages waren hoog.

Gelukkig was dit niet op alle scholen zo, maar ik durf de stelling te poneren dat het traditionele onderwijs op veel plaatsen aan het vastlopen was, zeker in het vmbo.

In de pers wordt vaak gesteld dat sommige onderwijskundigen grote twijfels hebben over de nieuwe benaderingen.
Inderdaad benadrukken een aantal experts dat helemaal niet bewezen is dat de nieuwe benaderingen in het onderwijs zo goed werken. Als je op een school binnenloopt waar ‘natuurlijk’ wordt geleerd zie je iets anders: hoewel er ook best allerlei problemen zijn, werkt het wel degelijk. Hoe kan dat nu? Hier gaapt een kloof tussen wetenschap en praktijk.

Uiteraard kun je onze toetspraktijken ter discussie stellen en dat moet, denk ik, ook gebeuren.

Docenten moeten dus aan de slag met de vraag hoe ze hun vak eigenlijk betekenisvol kunnen maken voor de leerlingen. Niet zo gek, na decennia waarin de leerlingen zelf maar moesten bekijken wat de betekenis was van het gegeven onderwijs voor hun leven.

Is het nu echt zo dat er geen wetenschappelijke onderbouwing is voor het succes van het nieuwe leren op scholen? Ik denk dat die er wel is, met name als we verder kijken dan oudere theorieën over leren, die de leerling vaak nog vanuit een individueel perspectief beschouwden.

Als de wetmatigheden die gelden bij samen leren uitgebuit worden, kan er een proces ontstaan dat wel aangeduid wordt met de term co-creatie. Dat wordt gekenmerkt door flow: er begint tussen de samenwerkingspartners iets te gebeuren dat niet helemaal te verklaren is met een traditionele visie op leren.

Er treedt een cumulatie op van inzichten, maar ook van enthousiasme en inspiratie, er ‘begint iets te stromen’, en het geheel van de groep blijkt meer dan de som der delen. Csikszentmihalyi, maar ook anderen, hebben al jarenlang onderzoek gedaan naar dit verschijnsel. Csikszentmihalyi stelt dat flow samenhangt met een hoge snelheid en grote diepgang van leren. Dat is nogal belangrijk voor onderwijsmensen, maar het werk van Csikszentmihalyi is nauwelijks opgepikt binnen de onderwijskunde, waarschijnlijk omdat het niet goed past binnen de traditionele denkkaders.

Het traditionele onderwijs richtte zich meer op specifieke competenties, die gebonden waren aan afgebakende domeinen, domeinen die vaak alleen binnen de schoolcontext betekenis hadden voor de leerlingen. Dat was redelijk gemakkelijk onderzoekbaar. Onderzoekers zijn er daardoor niet zo erg aan gewend om leren te zien als een fenomeen dat veel verder reikt dan de leertaak van vandaag en van een bepaald schoolvak. In ieder geval zijn leerresultaten dan heel lastig te onderzoeken.

Ik pleit voor een geïntegreerd perspectief, waarin flow, inspiratie en bezieling ook als volwaardige concepten mee mogen doen. Zo’n meer holistische visie op leren en leerlingen kan belangrijke impulsen geven aan leraren die aan het experimenteren zijn met het nieuwe leren, maar ze roept nog steeds weerstand op binnen sommige academische kringen. Zolang dat het geval is zal de kloof tussen wetenschap en praktijk volgens mij niet gedicht worden. Scholen en leraren wachten daar gelukkig niet op.”

Kernreflectie

*hier*:

“Kernreflectie betekent nadenken over wat en waarom je iets doet. Een techniek die daarbij gebruikt wordt is liften: Niet alleen denken met het hoofd, ook voelen met het hart en willen (onze verlangens en idealen) spelen een rol bij ons handelen. ‘We helpen mensen daarmee hun denken, voelen en willen af te stemmen.’

Vervolgens kunnen zij ook hun leerlingen op hun hele persoonlijkheid aanspreken en niet alleen op zaken die zij met het hoofd leren. ‘Als mensen in flow zijn leren ze veel sneller. Dat is heel belangrijk in het onderwijs.’
De kern van Korthagens methode is dat de leraar de leerling echt gaat ‘zien’. ‘Alles mag meedoen. De hele mens. Die kant is erg verwaarloosd in het onderwijs. Er wordt veel gepraat over competenties en over authentiek leren. We willen dat leerlingen bezig zijn met echte dingen. Rekenen en wiskunde worden gegoten in een echt probleem uit het dagelijks leven. Dat is heel mooi en belangrijk maar er is meer. Authentiek leren vereist ook een authentieke relatie tussen docenten en leerlingen. Ik zit erg op de relatiekant.'”

Cursussen: *Kernreflectie 1 (€ 650), Kernreflectie 2 (€ 2850), Kernreflectie 3*

De evaluatie getuigt van spectaculaire resultaten:

• Ik bereik nu veel meer als coach en met minder inspanning.
• Ik voel me veel geïnspireerder in mijn werk.
• Mijn vaardigheden zijn aangescherpt en ik heb een helder kader gekregen om “de diepte in te gaan”.
• Op een dieper niveau bewust geworden van mijn eigen aanpak en wat ik daarin verder zou willen ontwikkelen.
• Reflectie op eigen functioneren: goed werkende manier om kernkwaliteiten boven tafel te krijgen.
• Bewustwording van eigen begeleidingskwaliteiten, bewustwording van mogelijkheden om goede begeleiding te geven, durf om deze zaken in te zetten
• Ik ben me véél bewuster geworden van mijn belemmerende gedachten en ook hoe het klopt om mijn ideaal na te leven.
• De cursus was voor mij één vonk van inspiratie en heeft een diep ‘willen’ aangeboord: er mee verder willen gaan! Willen toepassen!
• Inzicht. Bewustwording. Beginnende integratie.
• Reflectie op mezelf. Komen tot de kern. Handvatten en voornemens. Mooie ontmoetingen.
• Meer inzicht in mijn eigen belemmerende gedachten en overtuigingen. Ook meer contact met mijn eigen kwaliteiten, hetgeen gaandeweg ook meer effect krijgt in mijn dagelijkse doen en laten.
• Bewondering voor de diepte in onderlingecontacten via deze manier van werken.