De onderwijsbonden zijn wakker geworden: ‘GEEF DE LERAAR ZIJN VAK TERUG!’. Het werd wel tijd …
Ze zeggen wel goeie dingen:
De kern van het probleem is het te lage ambitieniveau van veel scholen bij het invulling geven aan het vak van leraar. Op veel scholen wordt het onderwijs van bovenaf, met “hulp” van buitenaf strak geprogrammeerd. Ook wordt vaak nogal star omgegaan met het gebruik van gestandaardiseerde en kant en klare methodes. Hierdoor wordt het vak van de professional uitgehold en gedevalueerd. De leraar voor de klas dreigt steeds meer een “lesboer” te worden die vooral moet uitvoeren wat anderen bedacht hebben. Voor een hoog opgeleide professional is dit natuurlijk weinig bevredigend. Het zal duidelijk zijn dat bij een enigszins aantrekkende economie, de hoger opgeleide in geen geval voor zo’n baan het onderwijs zal kiezen. De tekorten zullen desastreus worden.
Maar juist wanneer ze concreet zeggen te worden is het weer boterzacht:
Concreet willen de onderwijsvakorganisaties dit realiseren door de volgende afspraken te maken:
– Met de werkgevers in het voortgezet onderwijs (georganiseerd in de VO-raad) willen de onderwijsvakorganisaties afspraken maken over een gezamenlijke gerichte inspanning tot opwaardering van het vak van leraar.
– Samen met de werkgevers in het voortgezet onderwijs willen de onderwijsvakorganisaties als sociale partners een afspraak maken met de overheid over een forse investering in de kwaliteit van het leraarschap. In ruil daarvoor verbinden sociale partners zich om in overleg met de scholen een aantal gezamenlijk geformuleerde doelen te realiseren die de vereiste verhoging van de professionaliteit
en vakbekwaamheid op de scholen garanderen.
– Dit geheel van afspraken wordt vastgelegd in een tripartiet convenant.
Hier blijkt weer waar dit om gaat: ze willen niet dat de docenten overlopen naar andere organisaties zoals AVV of zelfs BON. Maar ik zie nog geen vuisten op tafel geslagen worden, nog geen vurige betogen, geen dreiging met stakingen, geen burgerlijke ongehoorzaamheid. Mooi weer spelen in de hoop dat de docenten zich erdoor laten misleiden.
Lesboer
” De leraar voor de klas dreigt steeds meer een “lesboer” te worden die vooral moet uitvoeren wat anderen bedacht hebben.”
Ik denk niet dat dit steeds méér voorkomt. Het is gewoon een gegeven dat bij het uitvoeren van een methode hoort. Sommige methodes (vakgebieden) hebben het hard nodig om methodisch/cursorisch uitgevoerd te worden. Er is uiteraard veel vakkennis verwerkt op een ander niveau dan dat van de leerkracht/docent, die de methode uitvoert. Overigens is er nog best wel creativiteit toe te voegen aan de uitwerkingen van de meeste methodes.
We kunnen er toch niet vanuit gaan dat elke docent even vakkundig is om zelf al het lesmateriaal op niveau en met voldoende inzicht in de rode lijn van de komende jaren in te vullen.
devaluatie docent
Hier wordt gesteld dat het terecht is dat de docenten een stuk vrijheid ontnomen is omdat het niveau waarop hij zijn lessen structureert (methodisch/cursorisch) meestal onvoldoende is en in elk geval van een lager niveau dan dat van de leerboekschrijvers. Ik herinner mij dat een docent klassieke talen over zijn verbijstering vertelde, die optrad toen hij vaststelde dat de leerboekschrijvers hem wilden voorschrijven hoe de goede vertaling van een tekst moest zijn. Hij voelde zich duidelijk zwaar beledigd.
Geen enkele academicus wil aan het handje genomen worden door een stelletje betweters die een leerboek schrijven. Als een leerboek (dat wordt nu methode genoemd) de handelingsvrijheid van een goedopgeleide docent te zeer aan banden wil leggen zijn er straks geen goede vakdocenten meer. (maar dat schijnt ook de bedoeling te zijn).
op niveau en met inzicht
Herman schrijft ‘We kunnen er toch niet vanuit gaan dat elke docent even vakkundig is om zelf al het lesmateriaal op niveau en met voldoende inzicht in de rode lijn van de komende jaren in te vullen.’
Nee, daar kunnen we niet vanuit gaan. Maar het lijkt me een prachtig streven dat een flink deel van de docenten dit kan, dit doet, en daar plezier, bevrediging, en eigenwaarde uit haalt! Bij zo’n docent wil ik in de klas zitten.
Lesboeken en het verschil tussen ervaren en onervaren docenten
Als korte aanvulling: bij de rol die een methode speelt, maakt het nogal wat uit of je een beginnend of ervaren docent bent. Ik hoor regelmatig om me heen dat ervaren docenten en lerarenopleiders beginnende docenten aanraden om het lesboek zo veel mogelijk los te laten.
Het lijkt me een prima streven voor de langere termijn en hoogopgeleide mensen moet je inderdaad vooral niet betuttelen, want dan gaan ze ruzie maken of vertrekken ze gewoon. Loskomen van het boek is denk ik iets waar je als docent naartoe moet groeien. Maar voor toch al overladen, onervaren docenten is de druk om te veel zelf te ontwikkelen denk ik eerder schadelijk. Het lesboek biedt, zeker voor docenten die van buiten het onderwijs komen, juist een goed vertrekpunt en houvast.
Het enige waar ik als relatief onervaren docent echt allergisch voor ben, zeker als het om lesboeken gaat, is kinderachtigheid en populair gedoe naar jongeren toe. Die kinderachtigheid ervaar ik overigens ook in de mailings die uitgeverijen verspreiden ter promotie van hun lesboeken.
lesboeken en docenten
In tegenstelling tot Herman heb ik de ervaring dat een docent zelf zijn lesmateriaal kan
vormgeven en inzetten in zijn lessen. Iemand die dit niet kan is geen docent.
Hoe is het mogelijk dat er mensen zijn die denken dat lesgeven bestaat uit het voorkauwen
uit het leerboek, vaak geschreven door minder opgeleide/ervaren mensen dan de leraar
voor de klas.
Methode is goede steun!
Em je hebt heel erg gelijk! Als je pas lesgeeft heb je zoveel andere zaken aan je hoofd dat het heerlijk is dat je een methode hebt als houvast. (een jaarplanning maken, orde houden, absenten noteren, toetsen nakijken, bespreken en teruggegeven en administreren, je grenzen vinden pfffffff. Ik werd er gek van in het begin.)
Als je enige tijd lesgeeft komt er vanzelf een moment waarop je je eigen materiaal gaat maken, je eigen prioriteiten gaat leggen enz. Je moet dan wel een visie hebben en ontwikkelen op wat voor jouw leerlingen belangrijk is.