De professionele ruimte
De onderwijscoöperatie heeft het er over in haar visiedocument. De AOB ( vakbond) wil er zelfs een wetswijziging tegen aan gooien en op het forum van beter Onderwijs Nederland is het ook niet uit de lucht. De professionele ruimte van de docent. Allen hebben ze het dan over goed of beter onderwijs dat valt of staat met ‘de positie van de leraar in het speelveld van school en maatschappij’ zoals de AOB het een beetje abstract onder woorden brengt. De bedoeling schijnt te zijn om er voor te zorgen dat de leraar binnen de professionele ruimte ‘inhoudelijke zeggenschap krijgt over zijn les’, daarbij enige zeggenschap over ‘de scholingsplannen voor de leraar’, dit alles om binnen deze ruimte ‘de kwaliteit te laten gedijen’. Mooi en lief tegelijkertijd.
Met andere woorden binnen de ‘professionele ruimte’ kan en mag een docent zelf bepalen hoe hij zijn les inricht, of met veel zelfstandig werken of klassikaal instructie, gebaseerd op kennis of op competenties, met of zonder ict, vele kleine toetsjes of een paar grote, enfin, het vogeltje mag zingen op de manier zoals het gebekt is. Niet iedereen kan overweg met digibord zoals niet iedereen goed overweg kan met bord en krijtje of whiteboard en gekleurde stiften. Dat wordt nog wat.
Laten we ons de ‘professionele ruimte’ maar eens voorstellen als de koffiekamer van de leraren. Een meestal rechthoekige doos met stoelen en tafeltjes, tegen de muur een koffieautomaat, spoelbakje met bijhorend kraantje en daarboven kastje met de mokken van verschillende kleur en afmeting met hier en daar een naam of iets dergelijks er op geprint kwestie van het slootwater dat koffie moet voorstellen een huiselijk karaktertje mee te geven. Een verdwaalde vingerplant die een keer per jaar water krijgt en als het meezit de kast met vakliteratuur voor iedere vorm van pluimage. Troosteloze kamer in een even troosteloos gebouw. Ziedaar de professionele ruimte van de leraar.
Nee, het is nog erger, de professionele ruimte van de leraar is de dag van vandaag voor de helft gevuld met prulleraria van het management. Nog voor de leraar de deur van zijn professionele ruimte heeft geopend is een hele verhuiswagen ‘klusjes’ naar binnen gebracht. Mentoraat, leerlingbegeleiding, teamvergadering, zweefteverige scholingsdagen, budgethouderschap, invallessen, ziektevervanging, pleinwacht, surveillance, ouderavonden, informatieavonden, open dagen dagen, plenaire vergaderingen, leerling-bespreking, rapportvergaderingen, en nog veel meer ‘leuke klusjes’ zijn naar binnen gekieperd. De plek voor het bureautje voor de lesvoorbereiding, het nakijkwerk en het opstellen van toetsen is met de jaren van lieverlee kleiner geworden en heeft moeten plaats ruimen voor de core-bussines van het management, bureaucratisch gezwam in de ruimte, deze keer de professionele ruimte.
Met de invoering van het taakbelastingbeleid in de jaren 1995 tot 2000 is het kader van de professionele ruimte van de leraar in pekzwarte inkt gemarkeerd. Iedereen die in het onderwijs wat te zeggen wou hebben van ouders tot managers eigenden zich delen van die professionele ruimte toe, en dat kon ook omdat ze netjes was afgebakend en het management zeggenschap kreeg over deze ruimte die vooral de deur wagenwijd open zette voor elk kulverhaal van elke wijsneus die zin had zijn onzin te spuien. Intervisie, competenties, zelfreflectie, POP, PAP, feedback het moest allemaal kunnen binnen de professionele ruimte. Helaas kwam hierdoor de core-business van de docent in het geding, de overdracht van kennis en kunde op de pedagogisch didactische wijze die het meest bij de leraar en de leerling past. De professionele ruimte is dank zij het taakbelastingbeleid een rommelhok gevuld met de meest waanzinnige uitspattingen van bureaucratische gekkernij en bemoeizuchtige managers en scholingsinstituten geworden. In de kleine overgebleven ruimte zonder al te veel bewegingsruimte mag de leraar nog een beetje zijn vak uitoefenen en zelfs dat onder streng managementtoezicht.
Er is geen wetswijziging nodig, beste Walter van de Aob. Jarenlang heeft ook jouw vakbond de docent om de oren geslagen met ‘de wereld verandert en wij moeten mee veranderen’. Kijk om je heen, de wereld is veranderd maar een taakbelastingbeleid dat in vorige eeuw opgang deed, en misschien wel met goede bedoelingen, is nu het middel bij uitstek om de ‘professionele ruimte’ van de docent anno 2012 aan banden te leggen. Heb jij je nu nog niet afgevraagd waarom Sjoerd zo graag overal dat vrije taakmodel wil invoeren en daarvoor het liefst de twee-derde meerderheid geschrapt ziet uit de CAO? Om nog voor jij een wetswijziging tot stand kan brengen de professionele ruimte van de docent tot op de grond af te breken, daarom.
Jesse Jeronimoon