Wij zijn zielig
Geef de docent zijn vak terug.
Hoe kun je iets terugeisen, dat je zelf hebt weg gegeven? Natuurlijk is het zo dat de politiek het onderwijs in de afgelopen decennia (bijna?) dodelijk heeft beschadigd, maar is het niet tegelijkertijd zo dat bestuurders, vakbonden, managers en onderwijsgevenden geen bal hebben gedaan om de politiek de school uit te jagen? Er zitten vele kanten aan het verhaal, waarvan de met elkaar verweven verantwoordelijkheden van de verschillende spelers in het veld m.i. een van de grootste der kwaden is, maar de afwezigheid van elke vorm van activisme, de luiheid en gezapigheid van de werknemers van kleuterschool tot en met academisch onderwijs met betrekking tot de bescherming van ons vak tegen de vernielzucht van onwetende en vluchtige politici heeft dat vak werkelijk de das om gedaan.
En laten de vijftigplussers die met enig dédain neerkijken op de weinig wetende en niet in waarlijk onderwijs geïnteresseerde jonge collega’s het niet wagen om deze jongere garde een gebrek aan beroepseer te verwijten. Waar waren ze toen de HOS-maatregel werd doorgevoerd in de jaren ’80? Waar waren ze toen meer en meer bedilzucht over de school werd uitgestort met de mammoetwet, de middenschool, waar bleef het massale protest tegen de invloed van de waan van de dag, tegen de verlaging van de prestatie-eisen, tegen de verkleutering van het intellectuele onderwijs, tegen de teloorgang van de ambachtelijke eisen in het beroepsonderwijs?
Onderwijsmensen, wij, zijn volgers, braverikken. De meeste vechters kiezen een ander beroep. Ja, het vak moet terug naar de vakmensen. Maar of het daar vanaf nu wel in goede handen is? Misschien moeten we als eerste nascholing een cursus politieke assertiviteit gaan volgen, met zijn allen! In De Kuip! Met petjes met grappige teksten erop. Dat zal echter niet werken.
Toch zullen we met elkaar een op zelfbewustzijn en beroepseer gebouwde dam tegen de bedilzucht moeten opwerpen. Ik weet waarachtig niet hoe. Misschien moeten we wel in de spiegel kijken en aan ons vermoeide evenbeeld vragen: sta ik wel voor mijn vak?
Ton Gloudemans
we zijn niet zielig
Hallo Ton,
Ik ben nu 49. In 1990 stond ik voorop in de protestgroep Nahossers die Lubbers een petitie aanbood in de Beatrix Jaarbeurshal in Utrecht. Ik was toen 32; een relatief jonge leraar. Ik voel me dus niet aangesproken.
Maar… dat neemt niet weg dat je waarachtig gelijk hebt in dat wat je beweert. Het is ons nog nooit gelukt een vuist te maken om allerlei verklaarbare redenen. Maar nu wij een poging wagen met BON (dit is inderdaad nog nooit gebeurd) vind ik het verstandiger om vast te stellen en te proberen te achterhalen op welke wijze wij nou ons kunnen “ontzieligen” dan om tot de constatering te komen dat de situatie waarin we beland zijn onze eigen schuld is. Ik denk zelf dat wanneer we ons minder verantwoordelijk hadden gevoeld voor de leerling/ student we wel eerder tot actie zouden zijn gekomen. Als we nu niets doen zijn we geen “braveriken”, maar “slechteriken” en vooral dommeriken.
Reactie op “wij zijn zielig”
Ton, je hebt helemaal gelijk. Ik heb dit schooljaar geprobeerd om wat ontevreden collega’s te bewegen tot actie, maar er kwam helemaal niets van de grond. Dan hebben ze er al snel “geen tijd” meer voor, of voelen ze zich bang, niet loyaal, of schuldig. Terwijl je behoorlijk veel macht zou hebben als je als groep in actie zou komen.
Vorig jaar volgde ik de postdoctorale lerarenopleiding. Bij één college, over faalangst, moesten de studenten rare opdrachten doen, gegeven door een strenge docent. Ikzelf had wel door dat het een toneelstukje was om ons iets duidelijk te maken over faalangst, en heb gewoon meteen geweigerd om mee te doen (ik vond het sowieso slecht gespeeld). Maar de meeste medestudenten gingen gewoon stil en braaf aan de slag. Niemand durfde zich te verzetten. Eén en al volgzaamheid en gezapigheid. Bijna niemand is assertief. En dan heb je het over academici!
Veel docenten vinden het kennelijk minder erg om onderdrukt te worden, dan om wat tegen die ellendige situatie te gaan doen. Als ik niet het gevoel zou hebben dat het lesgeven mij op het lijf geschreven is, zou ik het onderwijs allang verlaten hebben. Maar ik vind mijn vak en mijn werk gewoon ontzettend leuk, en dat laat ik me niet zonder gevecht afpakken.
Ik heb zelf afgelopen zaterdag een oproep gedaan om vanuit BON demonstratie-activiteiten te gaan organiseren (zie “Hoe komen we uit de ellende” onder “algemeen”).
Misschien is het nu nog te vroeg; aan de andere kant is het misschien beter om klein te beginnen. Doen is denk ik beter dan wachten en praten. Zonder actievoeren gaat er niks veranderen. Ik hoop dat die mensen die inmiddels uit het onderwijs weg zijn (gevlucht, gepensioneerd), het t.z.t. ook kunnen opbrengen om mee te demonstreren. Ton, stuur me via deze site een berichtje als je mee wilt doen aan het maken van een begin met actievoeren.
Em70
Actie misschien nog te vroeg?
Beste Em,
Pas sinds 4 jaar werk ik als docent in het onderwijs. Ik heb me werkelijk verbaasd over de passieve rol die docenten op zich nemen. ‘We kunnen het toch niet veranderen’, ‘daarboven wordt alles beslist’. Ik weet niet hoe het er in andere sectoren aan toe gaat, maar van professionals, die alleen maar goed kunnen werken als ze zelf in hun product geloven, had ik dit niet verwacht.
Inmiddels betrap ik soms mezelf al op die houding. Het is een houding die nergens toe leidt, hoogstens tot passief verzet en sabotage. Mijn eer is dat te na. Ik vind dat docenten duidelijker van zich moeten laten horen!
Een praktisch probleem is wel dat sommige collega’s al jaren hun vrije tijd en vakantie hebben opgeofferd voor het (onbetaald en niet daarop geschoolde) ontwerpen van hun eigen onderwijs. Ook al zeggen deze collega’s, als je het hen rechtstreeks vraagt, dat het er niet beter op is geworden, ze hebben er al zoveel in geïnvesteerd dat ze echt niet meer terug kunnen.
Ander probleem op dit moment is dat ik denk dat er ook bij de BON nog vele verschillende opvattingen leven. We zouden het daarover eerst eens moeten worden (of méér eens in ieder geval). De discussies op deze site zouden daarbij kunnen helpen.
Enkele verschillen: Docenten voor hogere onderwijsniveaus een beter salaris? Alleen klassikaal onderwijs? Alleen lessen en geen begeleidingsactiviteiten door de school? Algemene vakken in het beroepsonderwijs? Het zijn maar enkele verschillen die ik ondertussen heb opgemerkt.
Iets te gemakkelijk gezegd.
Leest U vooral op dit forum het stukje “Zwerfkei” over hoe het zover is kunnen komen.
Velen zijn er getuige van geweest dat er de afgelopen 35 jaar heel wat is afgeprotesteerd.
Het onderwijs is vooral het slachtoffer geworden van een mix van politieke ideologie (de middenschoolgedachte en de basisvorming), financiëel beleid (bezuinigingen om de boel betaalbaar te houden) en overdreven regelzucht (voortgekomen uit wantrouwen). Dat speelde overigens niet alleen in het onderwijs, maar in alle sectoren van de samenleving.
Ik vind het te gemakkelijk de docenten verwijten te maken.
Wanneer de massa zich naar links beweegt, moet U maar eens de andere kant op lopen.
Wij hebben het over ons heen zien komen, maar waren niet in staat er iets aan te doen, hoewel velen het hebben geprobeerd en wellicht daar slachtoffer van zijn geworden.
Maar je kunt hard roepen als je de microfoon niet hebt.
Gelukkig is er hoop en verschijnen er deze dagen in tijdschriften, bladen, in de media en zelfs in de politiek signalen, die erop wijzen dat er mogelijkheden zijn het tij te keren.
Er zijn echter ook negatieve signalen zoals de graaicultuur in de hogere geledingen en differentiatie van salarissen in het onderwijs, een nieuwe oorzaak voor jaloezie en wantrouwen en een nieuwe reden om elkaar naar het leven te staan.
ik weet waarachtig niet hoe
Dat is nou ook net mijn probleem. Suggestie: als er mensen zijn, die hoe klein ook, een resultaat hebben geboekt op dit terrein, meld het. Daar kunnen we met z`n allen van leren. Beter dan in de spiegel kijken, dat schiet niet op. We weten allemaal dat we te lang veel te braaf zijn geweest.
Trouwens, ook als je actie mislukt is: geef het door. Dat behoedt een volgende misschien voor dezelfde tegenslag.
Laat ik een aanzet geven: op de school van een collega van mij dreigt het management een structuur door te drukken, waar de meeste docenten, terechte, bezwaren tegen hebben. Maar men durft niet voor zijn mening uit te komen, omdat er door het management akelige maatregelen geinsinueerd worden.
Wie kan hier iets wijs’ op zeggen?
Schuilnaam teken aan de wand
Het is niet voor niets dat er op deze website zo weinig echte eigen volledige namen voorkomen. Het is op dit moment denk ik echt een risico dat je, als je je mond open doet, eruit gewerkt wordt. Het leven wordt je in ieder geval niet gemakkelijk gemaakt.
Het belang van een schuilnaam
Een schuilnaam gebruik ik overigens niet alleen vanwege schoolleidingen, maar ook i.v.m. leerlingen: Google is machtig.
Zelf heb ik mijn mond opengedaan tijdens een verschrikkelijke cursus over activerende didactiek. Dit is doorgegeven door de cursusleider aan het management en daarna ben ik daar natuurlijk op het matje geroepen. Steek je je nek uit, dan kun je zeker ellende verwachten.
Schoolleidingen deinzen voor weinig terug. Ik was ineens mijn “eigen” vaklokaal kwijt (handig, die periodisering van het rooster). Ook herinnerde men zich ineens niks over die al toegezegde vaste aanstelling. Zelfs mensen die bepaalde zaken wél duidelijk zwart op wit hadden, krijgen soms niet wat beloofd is, maar durven niet een juridisch gevecht aan te gaan, omdat ze daarmee riskeren hun baan te verliezen.
Ik vertrouw, na drie jaar docentschap, geen enkele schoolleiding meer. Mij hebben ze inmiddels hun school uitgewerkt, maar ik heb nergens spijt van; ik kan gewoon sowieso niet leven en meebuigen in zo’n leugenachtig systeem.
Ik ben overigens niet dogmatisch voor alleen “frontaal-klassikaal” onderwijs of zo, maar ben niet het onderwijs ingegaan om groepjes-coach te worden. Ik heb al een grote inkomensdaling ondergaan toen ik in het onderwijs ging werken; dat wist ik van te voren; geen onoverkomelijk probleem. Maar dat ik mijn schaarse vrije tijd en vakanties ook nog op moet gaan opofferen om een “activerend” lesprogramma in elkaar te gaan zetten (terwijl ik die tijd sowieso nodig heb om mijn vakkennis op peil te brengen) en als een marionet “aangestuurd” moet worden door een disfunctionerende schoolmanager: ik dácht het niet!
Natuurlijk zijn er veel verschillen in wat wij als docenten willen; maar is dat echt een probleem bij het organiseren van acties? Het feit dat we hier in BON verenigd zijn, betekent toch dat we genoeg gemeenschappelijk hebben: we willen beter onderwijs en we willen ons vak terug; zie de kernpunten op de homepage.
Em70
Niet-succesvolle actievormen
Wat betreft succesvolle of mislukte actievormen: wat ik heb zien mislukken is:
– open brieven in postvakken;
– inhoudelijke betogen plaatsen in weekjournaals;
– moedige toespraken tijdens algemene vergaderingen.
Schoolleidingen blijven toch doof; daar hebben ze ook veel te veel belang bij. Het is zo verleidelijk om met goeie argumenten te komen, maar daar win je de strijd niet mee; ik ben ook geneigd er steeds weer in te trappen als ik die schoolleiders hun propaganda hoor verkopen.
Ik denk dat je, binnen een school, alleen succesvol kunt actievoeren als je
A) een groep docenten hebt die groot genoeg is;
B) geen angst heb om te verliezen wat je hebt.
Omdat weinig mensen het aandurven, komt er gewoonlijk dus niks van de grond. Zo voelt het dus om in een dictatuur te leven; ervaren we dat ook eens een keer.
Zelf heb ik besloten om te “vechten”. Dat leek me beter dan “vluchten” of “stress”, want tussen die drie is het vaak de keuze. Maar ik kan me voorstellen dat ik het onderwijs een tijdje de rug toe keer (“vluchten” dus), of dat ik naar het particuliere onderwijs overstap, of een tijdje Nederland verlaat, totdat het na verdere “Verelendung” hopelijk weer goed komt met ons onderwijs.
Als iemand niet weg wil of kan bij zijn/haar school, dan zou ik diegene aanraden om in stilte de boel gewoon zo veel mogelijk te flessen. Lekker je eigen dingen blijven doen, en naar naar de controlerende klasse daarover liegen en/of je van de domme houden. Zelf ben ik slecht in liegen en ligt het aangaan van de confrontatie me wat beter, maar mensen zitten nu eenmaal verschillend in elkaar.
Belang van de schoolleiding
Wim Rietdijk beschrijft in zijn bijdrage Onderwijshervormingen in een breed sociaal-cultureel perspectief de spanning die wij hier bespreken in termen van machthebbers en underdogs. Dat legt meteen uit waarom argumenten niet helpen: het gaat niet om inhoud, het gaat om macht.
Heel lezenswaardig. Mij vielen de schellen van de ogen.
intimidatie
Het is bekend dat docenten die hun mond open doen vaak geintimideerd worden ofwel ” niet meegenomen kunnen worden in het veranderproces”. Ontslag dus.
Bij elke omwenteling moet de kracht van binnen de oude organisatie komen maar de organisatie zelf vanuit buitenaf. De BON probeert een organisatie vanuit buiten te zijn die de binnen krachten hoopt te mobiliseren. Hoe meer mensen zich aansluiten hoe meer het duidelijk wordt dat vele docenten het anders willen en BON kan hen een stem geven.
Hoe kom je er bij?
Het is helemaal niet ‘bekend’ dat docenten die hun mond opendoen, ontslagen worden (zoals jij beweert). Bij ontslag of continuering van de aanstelling is anciënniteit (hoe lang werk je al voor die werkgever) met afstand het belangrijkste criterium.
Zo kom ik er zélf bij.
Geachte mcouzijn,
Er zullen waarschijnlijk geen cijfers over beschikbaar zijn, maar als je zelf hebt meegemaakt dat je eruitgewerkt/ontslagen wordt omdat je je mond hebt opengedaan, dan is dat in ieder geval voor jezelf, en iedereen die dat van nabij heeft zien gebeuren, héél bekend. En in de media hoor ik er af en toe ook over. Is het dus bekend? Het zou me verbazen als dit voor mensen die in het onderwijs werken en met onderwijsvernieuwingen te maken hebben, iets volslagen nieuws is.
Overigens hoeft het niet eens zo te zijn dat een schoolleiding het ontslag (het niet-verlengen van het dienstverband) motiveert met andere, gezochte redenen, zoals ordeproblemen, te weinig progressie, en dat soort zaken. Bij de beoordeling kunnen ze gewoon, naast bevindingen uit lesbezoeken, jouw mening over het beleid van de organisatie deel laten uitmaken van de beoordelingsprocedure. Bij mij is dat in ieder geval zwart op wit zo gecommuniceerd. Geef je “goed” les, maar vind je het beleid bagger, dan pas je niet in de organisatie en kun je dus vertrekken. Ook uitingen die je los van de beoordelingsprocedure doet, kunnen ze meewegen, of in ieder geval: ik heb meegemaakt dat ze dat gewoon zeggen te doen.
Even voor alle duidelijkheid:
Of het gaat om slechts voorgenomen en geen staand beleid, maakt ze niks uit.
Of jouw voltallige sectie achter je staat, maakt ze niks uit.
Of je het Nederlandse recht aan je zijde hebt, maakt ze niks uit.
Ik spreek dus puur uit eigen ervaring, dat is zowel een kleine steekproef als subjectief, maar het lijkt me sterk dat het op andere scholen anders gaat. Mij kan een vaste aanstelling me inmiddels wat minder schelen. Als je het er zelf niet naar je zin hebt en je het je er ook niet naar je zin kunt maken, en als een leiding tóch van je af wil, dan lukt dat ze toch wel, al doe je je werk nog zo goed.
Ik zelf zoek liever door naar een betere school of ander werk, en vecht wel terug op een ander niveau.
Em70
herkenning
Ik herken me in veel zaken die Em70 noemt. De indruk die hier en daar gewekt wordt, dat je ondanks een schoolleiding met een sterk andere mening, toch gewoon je eigen plan kunt trekken (“waar staat het dat … “), deel ik niet. Daarom heb ik ook ontslag genomen.
En zo kom ik erbij!
Ik heb van nabij meegemaakt dat twee collega’s, beiden na ruim 25 dienstjaren, via een omweg eruit gewerkt werd. In het MBO zijn zoveel verschuivingen en structuurwijzigingen geweest dat het op die manier goed te doen was. Er is zelfs geprobeerd aan te tonen dat het hun eigen schuld was en dat ze daarom geen recht hadden op een uitkering. Ook dat is -met steun van de rechter en veel te weinig steun van de vakbond- deels gelukt.
Ook ik merk nu dat mijn kritische houding ertoe leidt dat ik er soms buiten wordt gehouden. Na enkele jaren werken in een bepaalde sector werd een heel nieuwe collega gevraagd om het nieuwe onderwijs voor ‘mijn’ groepen te helpen ontwikkelen. Ik ben benieuwd wat er straks nog voor mij aan groepen rest. Gelukkig heb ik een vaste aanstelling, al heb ik daar ook hard voor moeten knokken.
Beste M.Couzijn,
Mijn
Beste M.Couzijn,
Mijn bijdragen in het zwartboek al gelezen en wat denk dan…
Wel eens van onverenigbaarheid van karakters gehoord?
Mij dunkt wees niet onnozel, in ons eigen belang.
Wij zijn niet zo zielig als je denkt
Tongloud schreef: “Natuurlijk heeft de politiek het onderwijs in de afgelopen decennia (bijna?) dodelijk beschadigd.”
Het Nederlandse onderwijs is niet dodelijk beschadigd. De politiek heeft het onderwijs per saldo veel vrijheid en zeggenschap gegegen en gelaten, maar de toelage op nul gehouden en de kwaliteit niet geborgd. Honderd keer roepen dat dit anders is, maakt dat nog niet waar. Het Nederlandse onderwijs is van een redelijk niveau en kan internationaal gezien stand houden. Er valt nog veel te verbeteren, maar dan alleen op basis van een empirisch onderbouwde analyse. Niet van ongefundeerde zwartkijkerij en zwartepieten.
Je schreef: “[Het gebrek aan activisme van docenten bij] de bescherming van ons vak tegen (…) politici heeft dat vak de das om gedaan.”
Ons vak draagt geen strop maar is wel in de problemen. Niet alleen gebrek aan activisme speelt een rol, maar ook hebben veel docenten per saldo *belang* bij het verlagen of vervagen van de eisen. Een overtollige tweedegrader Duits die graag een paar uurtjes Nederlands wil geven, de niet-adademicus die pre-academisch onderwijs wil geven, zij hebben belang bij het loslaten van de eisen. ‘De politiek’ is docenten en de scholen hierin terwille geweest. Hebben we daar problemen mee, dan moeten we collega’s trotseren.
Je schrijft over ‘bedilzucht’ m.b.t. de mammoetwet en de middenschool. Maar de Mammoet werd 40 jaar geleden ingesteld (toen vrijwel geen vandaag actieve docent al werkte) en de middenschool is nooit verplicht geweest.
Je wilt weten ‘waar het protest bleef tegen de verlaging van de prestatie-eisen’. Daar is geen protest tegen, omdat volgens de minister juist de docenten (en vakverenigingen) een verlaging c.q. vervaging van de examen-eisen wilden – hechtend aan meer ‘vrijheid’ voor de docent. Want met die ‘vrijheid’ komt vanzelf de ‘kwaliteit’, zo is het lieve geloof.
belang hebben bij verlaging van de norm
Ik ben het niet altijd met je eens, maar hier heb je volledig gelijk. Er zijn meer mensen die belang hebben bij verlaging van de normen dan enkel “zoetermeer” of “het management”. Matige studenten/leerlingen en hun ouders en minder vakbekwame collegas hebben hetzelfde belang als op kostenreductie uit zijnde managers. Kortom: het systeem heeft een natuurlijke afwijking naar kwaliteitsverlaging en de krachten die dat tegen wensen te gaan zijn onvoldoende sterk/georganiseerd.
Centripetale kracht
GVerhoef schreef:
>Ik ben het niet altijd met je eens, maar hier heb je volledig gelijk.
Ik heb altijd volledig gelijk. Herlezing van mijn bijdragen zal je dat leren… 😉
>Er zijn meer mensen die belang hebben bij verlaging van de normen dan enkel “zoetermeer” of “het management”.
Dat is de duivelse figuur waarin we gevangen zitten: ‘docenten en de scholen’ roepen om ‘meer vrijheid’, Den Haag (Zoetermeer is verleden tijd) zit verlegen om het afschuiven van verantwoordelijkheid, en samen kunnen ‘scholen en de docenten’ en ‘Den Haag’ het dus prima vinden. Kwaliteit is het sluitstuk op de begroting. OOK van docenten. Eigenbelang komt eerst.
Alleen wie in schaal 12 zit, kan zich gratuit druk maken om kwaliteit. Wat niet wil zeggen dat 12-ers het monopolie hebben op verstandige opinies over kwaliteit.
>het systeem heeft een natuurlijke afwijking naar kwaliteitsverlaging en
>de krachten die dat tegen wensen te gaan zijn onvoldoende sterk/georganiseerd.
Daarom lijkt het mij verstandig de ouders te mobiliseren i.p.v. de docenten. De laatsten hebben last van tweespalt en van gebrek aan actiebereidheid.
Maar vertel aan de ouders dat hun vwo-kindertjes jaar in, jaar uit les krijgen van onbekwame elders uitgerangeerden, of door onbevoegde andersvakkigen; vertel ze dat de gebruikte toetsen volstrekt onbetrouwbaar en invalide zijn, vertel ze dat die 6 net zo goed een 8 of 4 had kunnen zijn, vertel ze dat de docent zich niet houdt aan het afgesproken lesprogramma en vooral stokpaardjes berijdt, en die ouders staan op hun achterste benen.
Door tegenstrijdige opvattingen en belangen onder docenten kan verandering niet van binnenuit worden gerealiseerd. Ik zie hooguit verandering van buitenaf ontstaan. Met het risico dat er nogal wat kinderen met het badwater worden weggegooid. Ook hierin heb ik weer volledig gelijk…
Het onambachtelijke VMBO
VAn het VMBO heb ik weinig verstand. Wie legt mij uit wat de ’teloorgang van de ambachtelijke eisen in het beroepsonderwijs’ inhoudt. Ik wil graag weten waarom de opleidingen VMBO-KB en VMBO-BB geen ambachtelijk onderwijs zouden kunnen bieden. Zijn er geen VMBO-scholen die daar juist wél in slagen? Wat doen die dan anders en beter?