Onlangs kwam het boek De boom der kennis van Coen Free uit. Zie ook deze draad.
Ik heb het boek inmiddels gelezen en ik moet zeggen dat ik er tamelijk positief over ben, tot mijn eigen verbazing. Ja, hij is aanhanger van het competentiegericht leren en van HNL, maar juist daarom geeft dit boek reden tot optimisme. Het lijkt er namelijk op (gesteld dat hij enigszins representatief is voor die stromingen) dat HNL bezig is een flink stuk in onze richting op te schuiven. Alleen al het feit dat het boek “De boom der kennis” heet, en daarmee de nadruk op kennis legt en niet op vaardigheden; was dat een jaar geleden niet ondenkbaar geweest? Kennis veroudert toch immers heel snel tegenwoordig, en daarom moet men “leren leren” oftewel leren googlen in plaats van kennis opdoen?
Een citaat uit het boek (pagina 23): “Ieder mens heeft in zijn leven nu eenmaal behoefte aan structuur, aan een zekere regelmaat en rust, aan herkenningspunten, aan sociaal-culturele duurzaamheid. Van oudsher dienen daartoe rituelen. Ook het onderwijs heeft zijn eigen ‘rituelengeschiedenis’. Vanaf de jaren zestig is het onderwijs echter gaandeweg ontdaan van alle vertrouwde rituelen, zoals overschrijven, natekenen, meezingen, en uit het hoofd opzeggen van jaartallen, tafels, rijtjes woorden en plaatsnamen. Rituelen die, gekoppeld aan een cultuurhistorische overdracht, veel meer voorstelden dan ouderwets tijdverdrijf. Ze ondersteunden de kennisverwerving als noodzakelijke basis voor vaardigheden, verleenden houvast en bevorderden saamhorigheid. […] Het is zeker de moeite waard om te overwegen of de tol voor alle vernieuwingen op dit terrein niet aan de onnodig hoge kant is en of vele problemen met betrekking tot de jeugd en het onderwijs niet voor een belangrijk deel te herleiden zijn naar het radicaal uitwissen van dit soort rituelen. Simpele feitenkennis geeft in ieder geval houvast en daardoor ook rust.”
Als dit tegenwoordig HNL is, geef mij dan maar HNL. Mij is al eerder opgevallen dat juist de allerbeste docenten van mijn middelbare school (en dat waren er twee of drie) altijd rituelen inbouwden in hun lessen, en daarmee inderdaad voor een ontzettend goede sfeer zorgden, een ideaal klimaat voor kennisoverdracht. Rituelen in het onderwijs zijn razend belangrijk, en simpele feitenkennis ook.
Veel punten die op zijn website (zie www.nogbeteronderwijs.nl) staan genoemd zouden wij als BON zó kunnen onderschrijven (het Finse onderwijs is op dit forum bijvoorbeeld óók dikwijls de hemel in geprezen). Ook geeft hij toe dat de meeste onderwijshervormingen in Nederland zoals de basisvorming en de tweede fase mislukt zijn.
Ergerniswekkend is dan ook dat hij zich in het boek zo afzet tegen BON en tegen Verbrugge, als zouden wij terug willen naar vroeger (vraag: waar in de BON-uitgangspunten staat: “het onderwijs moet weer precies zo worden als in de jaren vijftig”?). Hij heeft verder namelijk geen inhoudelijke kritiek; sterker nog, hij lijkt inhoudelijk gezien veel dichterbij ons te staan dan je op grond van zijn retoriek (HNL, competentiegericht leren en andere turbotaal) op het eerste gezicht zou verwachten.
Volgens mij zou Coen Free een aanwinst voor BON zijn en zou het heel interessante discussies kunnen opleveren. Hij zou er beter aan doen zich bij ons aan te sluiten dan met wéér een beweging te komen, waarmee hij alleen maar verwarring zaait.
Beetje typisch dat men boeken schrijft over het nieuwe leren
Want tegen de tijd dat ze uitkomen, is de inhoud alweer achterhaald: in dit geval is, schijnbaar, het nieuwe leren zelf alweer ten dele achterhaald.
Om te spreken van een nieuwe richting, dat wil zeggen, om dit zinvol te kunnen doen, heeft men duidelijke kenmerken nodig. Als je dergelijke markante verschillen niet duidelijk omschrijft, dan is er geen sprake van een andere richting- dan heb je het over ‘variaties op een thema’. Maar variaties zijn er altijd geweest in het onderwijs (zo herinner ik me van vroeger dat men vooral bij het vak wiskunde de leerlingen erg veel zelf liet doen: was toen tamelijk vernieuwend). Een belangrijk onderscheid tussen klassiek en nieuw leren is de rol van de docent, begeleider of leider?
Wat is daarover zijn mening?
rol van de leraar
Die wordt in het boek niet zo expliciet duidelijk gemaakt. Nogmaals, het boek is doorspekt met turbotaal (effectieve coachings interventies, kennismanagement, e-coaching en e-moderating) die enerzijds het ergste doet vrezen; anderzijds is hij ook sterk voorstander van het Finse onderwijsmodel waarbij de leraar duidelijk een leider is, geen begeleider.
Klukkluk
Kwam na een grote omtrekkende beweging plotseling bij Pipo’s wagentje uit.
Coen Free is ook aan de grote omtrekkende beweging begonnen.
Iemand die kennis en structuur waardeert, zou ook goed taalgebruik moeten waarderen. Taal is het allerbelangrijkste middel om gedachten te uiten en meningen te vormen. Kan meneertje Free dan enkel met turbo-reclame taal, dan heeft hij geen benul van wat kennis en structuur werkelijk is.
Hoe kun je interessante discussie houden met mensen die zich bedienen van geheimtaal?
Walks like a HNL-er.. looks like a HNL-er talks like a HNL-er … het zou zomaar een HNL-er kunnen zijn.
Ik heb helemaal geen behoefte aan HNL-ers die in onze richting opschuiven, die HNL voorzien van een 235ste variant die wellicht plaatselijke overeenkomsten vertoont het het echte leren.
Ik wil dat het onderwijs terug komt in de handen van de mensen die er verstand van hebben: de hoog opgeleide leraren.
Waar, waar…
maar ik hoopte dat door de discussie op deze site hij tot het inzicht zou komen dat hij met deze begripsvervuiling niets bereikt, en dat hij mét BON veel meer kan bereiken dan als hij onnodig tegen BON blijft strijden. Wellicht een beetje naïef, maar toch…
Bovendien betoog ik verderop op deze pagina dat wij van BON ook vóór HNL zijn.
Coen Free
Snapt Coen Free zelf wel wat HNL is? Een paar dagen geleden kwam een column van Youssef Azghari op deze site al langs die hoorcollege gaf en dat HNL noemde. Nu weer Coen Free die ‘uit het hoofd opzeggen van jaartallen, tafels, rijtjes woorden en plaatsnamen’ onder HNL schaart.
Met zulke begripsvervuiling wordt elke discussie onmogelijk.
BON is vóór HNL!
Elke keer als er van onze kant kritiek geleverd wordt op HNL, luidt het verweer: “Maar HNL is een containerbegrip!” Hiermee wordt bedoeld dat er niet één HNL is, maar dat iedereen zijn eigen invulling aan het begrip kan geven (een inhoudsloos begrip dus). Waarom doen wij dat als BON dan niet?
Daarom ben ik tot een belangrijke conclusie gekomen: BON is niet tegen HNL; BON is tegen slecht onderwijs.
Sterker nog, BON is vóór HNL, zolang het voldoet aan deze voorwaarden.
Geen begripsvervuiling Bert
BON is voor goed onderwijs en heeft geen lijstje met geaccordeerde onderwijskundige systemen. De uitgangspunten van wat wij onder goed onderwijs verstaan zijn volslagen helder geformuleerd. Dat zijn noodzakelijke randvoorwaarden. Daarbinnen is veel verschil mogelijk en dat is maar goed ook. Verschillende scholen, verschillende docenten en verschillende leerlingen hebben voorkeuren voor verschillende invullingen van hun onderwijs.
Ik denk dat je hetzelfde beoogt te zeggen, maar ik vind de redenering: als HNL aan onze voorwaarde voldoet, dan is BON voor HNL een weliswaar logisch juiste, maar ook zeer verwarrende redenering. HNL voldoet NIET aan onze uitgangspunten. Dat er mensen zijn die zeggen dat hun HNL variant wel aan onze uitgangspunten zou voldoen is in mijn ogen enkel een tactische zet die bedoeld is om mensen zand in de ogen te strooien. Dat maakt dergelijke opponenten eigenlijk nog vervelender dan de openlijke HNL adapten.
De naam die iets heeft is belangrijk. ALs je daarmee gaat rommelen, is het einde zoek.
Ik houd ook niet van begripsvervuiling, maar
begripsvervuiling is inherent aan HNL. Zoals ik al zei valt er met die lui niet te praten omdat ze iedere kritiek van de hand wijzen met “het is een containerbegrip”, met andere woorden het is maar een etiket dat je eigenlijk overal op kun plakken.
HNL is turbotaal en we doen er zelf net zo hard aan mee door het begrip voortdurend aan te vallen. Maar je kan niet iets aanvallen wat niet bestaat (zeggen HNL-adepten niet altijd “hét nieuwe leren bestaat niet”?). Daarom zijn er wat mij betreft twee mogelijkheden:
1. We gaan onze eigen BON-variant van HNL aanprijzen, helemaal volgens de BON-principes (de cynische en daarom wellicht minder verkieslijke variant);
2. We laten die hele belachelijke terminologie, ons door derden opgelegd, helemaal vallen. In plaats van HNL aan te vallen, benoemen we precies (concreet!) wat er verkeerd is aan een bepaalde onderwijsvorm (bijvoorbeeld: volgens X moeten docenten alleen de leerlingen begeleiden bij het Googlen en vooral geen kennis overdragen) en vallen dát met inhoudelijke argumenten aan. De term “HNL” wordt taboe, want het betekent toch niks. Dat verheldert de discussie aanzienlijk. Op dit moment lijken we te doen alsof de onderwijswereld in twee kampen verdeeld is: het HNL-kamp en het traditionele kamp. In de praktijk zijn er mensen die zeggen HNL aan te hangen maar ondertussen veel goede ideeën hebben (niet zo gek veel maar ze zijn er wel) en ook tegenstanders van HNL die hele slechte ideeën erop na houden. Punt van mijn betoog is dat het een valse dichotomie is; gebruik van de volslagen onheldere term HNL vetroebelt nodeloos de discussie.
Je gaat mee met de Het Nieuwe Leerders
De begripsverwarring is wat de aanhangers van HNL willen. Er is wel degelijk zoiets als HNL. Het komt in verschillende smaken, maar die zijn heel goed in 1 keer te bestrijden.
Maar dan blijft het probleem
dat HNL-aanhangers op kritiek reageren met: “dat is een karikatuur van HNL. Zo denken wij er helemaal niet over!” Zie bijvoorbeeld deze reactie van professor Simons op het onderzoek van lid van het comité van aanbeveling van BON professor Greetje van der Werf.
Dit soort reacties kunnen we voor zijn door niet HNL zelf, maar concrete HNL-praktijken (voor zover die verkeerd zijn) aan te vallen.
Doe het maar gewoon allebei
zowel de praktijk als de kreet HNL aanvallen, dan zit je altijd goed.
Deze kwesties worden toch nooit helemaal op argumentatie beslist.
Om een voorbeeld te noemen: Oost-Duitsland is opgeheven omdat het dreigde leeg te lopen; niet omdat de communisten van hun ongelijk overtuigd waren.