De drie technische universiteiten vinden dat minister Plasterk van Onderwijs ‘niet bijster slim’ bezig is. Volgens vertrekkend collegevoorzitter Hans van Luijk van de TU Delft gedraagt Plasterk zich ‘zelfgenoegzaam, en dan druk ik mij nog mild uit’.
Plasterk besloot vorig jaar een deel (100 miljoen euro) van de universiteitsfinanciering via persoonsgerichte subsidies toe te kennen aan excellente wetenschappers, en niet meer centraal, volgens een vaste formule. Van Luijk en zijn collega’s vinden dat dit ten koste gaat van de onderzoeksinfrastructuur, omdat er nu op grote labs bezuinigd moet worden.
Van Luijk noemt Plasterks maatregel in een interview met de Volkskrant ‘onbegrijpelijk’. Plasterk negeerde adviezen om niet aan de bestaande onderzoeksfinanciering te tornen. De colleges van bestuur van de TU Eindhoven en Universiteit Twente delen de boosheid.
(Bron:Volkskrant)
Wie weet hier meer van?
Is dit een protest van de gevestigde belangen of zit er een grond van waarheid in?
Het is een truc om meer geld
Het is een truc om meer geld richting de onderzoeksinstituten te sluizen, waar zogenaamd de meeste ‘excellente’ wetenschappers huizen. Plasterk komt zelf uit zo’n onderzoeksinstituut en was zelf een dier wetenschappelijke ‘excellenties’, voordat hij een politieke werd. Afbraak van academische vrijheid en de deur wagenwijd open voor willekeur.
Verdelen van geld
De universiteiten krijgt een lumpsum, die mogen ze besteden zoals ze willen. Verder geeft het ministerie geld aan NWO. Onderzoekers kunnen een onderzoeksvoorstel indienen bij NWO, dat wordt beoordeeld en de onderzoeksvoorstellen die als beste worden beoordeeld krijgen geld.
Plasterk haalt hier nu 100 miljoen per jaar van de lumpsum van de universiteiten af en geeft die aan NWO om onder onderzoekers te verdelen.
Het nadeel van een lumpsum zal iedereen in het onderwijs inmiddels duidelijk zijn: de bestuurders hebben de neiging om een steeds groter deel daarvan aan zichzelf te besteden (eigen salaris, auto met chauffeur, gebouwen van een beroemde architect als standbeeld voor zichzelf etc.).
Het voordeel van geld sluizen via NWO is dat het daadwerkelijk bij onderzoek terecht komt en de onderzoeker de zeggenschap heeft over het geld. Een nadeel is de bureaucratie. Een voorstel schrijven kost veel tijd, het beoordelen van de voorstellen (door mede onderzoekers) kost ook veel tijd. In sommige vakgebieden wordt slechts 10 tot 20% van de voorstellen toegekend. Dit betekent veel werk voor niets voor een heleboel mensen. Dit hebben de universiteiten overigens voor een groot deel aan zichzelf te wijten: mijn collega’s aan 1 van de TUs hebben als eis dat ze ieder jaar een voorstel bij NWO in moeten dienen. Mijn oude (niet-technische) universiteit stelde als eis voor een vaste baan dat je NWO geld binnen gehaald moest hebben. Dus velen worden door hun universiteit gedwongen aanvragen bij NWO in te dienen. Een ander nadeel van NWO is dat het geld veelal bij hetzelfde groepje mensen terechtkomt. Dit heeft vaak meer met vriendjespolitiek in het beoordelingssysteem te maken dan met werkelijke excellentie.
Dus: zowel geld direct naar universiteiten als geld via NWO heeft nadelen. De kritiek van de bestuurders van de 3 TUs op het overhevelen van geld naar NWO gaat echter waarschijnlijk alleen maar hun belangen in verband met de lumpsum.
Zeer groot nadeel
Een zeer groot nadeel, naast al die overhead, van verdeling via NWO is dat geld alleen wordt toegekend aan projecten waarvan 1) de resultaten al min of meer vaststaan, en 2) die resultaten maatschappelijk relevant zijn. Beide zaken staan haaks op wat wetenschappelijk onderzoek aan de universiteit moet doen: fundamentele nieuwe richtingen zoeken. (Ik heb het niet over het onderzoek bij het bedrijfsleven; dat mag gerust doelgericht zijn.)
Verdeling via NWO leidt er verder toe dat vooral politieke lobby-kwaliteiten van belang worden voor het binnenhalen van geld, d.w.z. zorgen dat je de goede vriendjes hebt. Inhoudelijke kwaliteiten doen er niet of veel minder toe; dit heb ik in het echt meegemaakt bij de Europese Commissie, die miljarden uitdeelt aan haar wetenschappelijke maatjes. En daar sta je dan als fundamenteel algebraïsch meetkundige die het avontuur van het onbekende wil opzoeken, tegenover de onderwijskundige die een nieuw didactisch concept wil uittesten op het vermoeide onderwijs. Rara wie de centen opstrijkt, de wiskundige of de onderwijskundige?
Je ziet het ook aan het feit dat tegenwoordig een ander soort mensen dan vroeger hoogleraar is. Vroeger was de erudiete wetenschapper hoogleraar, tegenwoordig is een hoogleraar een manager, een sluw tacticus die mensen voor zijn karretje spant, terwijl de echte integere wetenschappers op UD niveau blijven steken. (Ik overdrijf met opzet.) Allemaal een gevolg van de foute, op wetenschap niet van toepassing zijnde kruideniersgedachte “voor wat hoort wat”.
Dat zegt Van Luijk ook…
Mode-onderwerpen als klimaat en energie dringen andere onderwerpen naar de achtergrond.
De mode gaat bepalen wat belangrijk is.
Wetenschappelijk onderzoek wordt aan mode onderhevig.
En natuurlijk de vriendjespolitiek bij het bepalen wie wél en wie géén subsidie krijgt.
Tijd voor lobbyisten.
Ach je kunt het ook zien als een uitdaging 🙂
Stel je wilt als bioloog onderzoek doen naar het vermaarde sexuele leven van de vlo, dan krijg je de handen nooit op elkaar, behalve als je het paargedrag in relatie met de opwarming van de aarde wenst te onderzoeken.
Op die manier dunkt me is er ongetwijfeld zelfs onderzoek te financieren naar het oud Sanskriet. Als zelfs auto’s, bier en verzekeringen klimaatneutraal worden verkocht dan draait een beetje creatieve wetenschapper zijn hand niet om voor een groene vlag die verder weinig met de lading van doen heeft.
Verpatsen van de ziel
Jij noemt het creativiteit, maar het “in een groene vlag wikkelen” van je wetenschappelijke kapitaal voelt als het verpatsen van je ziel. Een integer mens moet dat niet willen, een integer wetenschapsbeleid moet mensen daarvan gevrijwaard laten.
Natuurlijk
Ik ben het volledig met je eens. Ik vrees alleen dat het al lang zover is bij een belangrijk deel van de wetenschap. Dat is een treurige, cynische constatering. Maar ik kan er niet onderuit helaas.
Mijn stukje was dan ook ironisch bedoeld.
Ironie en cynisme
Ironie en cynisme lopen ook voortdurend door elkaar bij jou;-). (Dat vind ik leuk want dit geldt ook voor mij.)
Maar inderdaad is de wetenschap allang vergiftigd met marketing-achtig denken. Het is wat mij betreft de verantwoordelijkheid (hoor, ik praat Balkenendes!) van de politiek, de wetenschap daarvan te ontdoen. Heel makkelijk: meer eerste geldstroom, meer kansen voor mensen die het om de wetenschap te doen is, niet het geld, de status of de macht. Dat is dus 180 graden de andere kant op t.o.v. wat Plasterk nu doet.
Eerste geldstroom
Op dit moment hebben wetenschappers meer invloed op de verdeling van het geld van NWO dan op de verdeling van het geld van de universiteiten. Vanuit het principe van de autonome wetenschap is geld voor NWO op dit moment dus beter dan geld voor de universiteiten.
Overigens zouden de hoogleraren het net als vroeger op de universiteiten voor het zeggen moeten hebben en niet de accountants zoals nu meer en meer het geval is.
Verdeling NWO
BramRoth stelt (dat haal ik even aan omdat deze thread zo lang is)
Bram, je noemt hier twee problemen, ik bespreek ze even apart.
1. Dat geld wordt toegekend aan projecten waarvan de resultaten al min of meer vaststaan is niet mijn ervaring – noch als ontvanger, noch als beoordelaar. Laat ik daar wat meer over zeggen.
Het is wel zo dat de aanvrager de beoordelaars moet overtuigen dat de gekozen strategie kansrijk is, en dat de aanvrager zelf wetenschappelijk sterk genoeg is om de strategie ook die kans te laten krijgen. Typisch doe je dat, als aanvrager in de wiskunde (ik spreek hier voor mezelf), door in je aanvraag een mengsel te presenteren van dingen die je al bijna zeker weet, dingen die je iets minder zeker weet, dingen die je nog minder zeker weet, en dingen die volstrekte speculatie zijn. Daarmee geef je de beoordelaars een mix, waarmee je die kansrijkheid aantoont, en aantoont dat je zelf wat kunt.
Misschien vind jij dat hetzelfde als ‘resultaten die min of meer vaststaan’, maar ik in ieder geval niet. Dat blijkt ook uit het feit dat in de projecten ik uiteindelijk vaak iets heel anders doe dan in de aanvraag beschreven. En NWO vindt dat uitstekend, mits ik in een afsluitend rapport kan uitleggen waarom ik van richting ben veranderd (en dat is nooit een probleem, anders deed ik het niet 🙂
De bottom line is dus dat de aanvraag dient om de beoordelaars te overtuigen van je kracht als wetenschapper; als je het geld hebt gekregen vindt iedereen het normaal dat je met voortschrijdend inzicht van pad verandert. Ik vind dit het beste van twee werelden. Zonder het plan is het onmogelijk om de echte wetenschappers van de charlatans te onderscheiden (en die zijn er, echt!); met het geld kun je vervolgens ook nog van koers veranderen.
2. De maatschappelijke relevantie bij NWO is een gespleten issue. Bovenin is dat nog wel eens belangrijk, maar mijn ervaring in de commissies voor de wiskunde is dat vooral wiskundige kwaliteit geldt, los van toepasbaarheid.
Kortom…
…wat BramRoth zegt: Maar inderdaad is de wetenschap allang vergiftigd met marketing-achtig denken is toch meer van *ditte*.
Edith Cresson
Wat Charletans betreft: Berucht was het geval waarin een/de vriend van Edith Cresson, een tandarts, zij zelf Frans Eurocommissaris, geld kreeg voor Aidsonderzoek
Seger Weehuizen
EU onderzoek subsidies
een aantal jaren geleden heb ik intensief te maken gehad met grens overschrijdende EU onderzoek projecten ;
ook toen was duidelijk, en bekend, dat een behoorlijk deel van de gelden werd toegekend op grond van, laten we zeggen, bevoorrechte overwegingen ;
tot zover ontoelaatbaar maar begrijpelijk ;
erger :
er waren EU functionarissen (Cresson absoluut niet de enige) die indirect of direct mee deden in door hun toegewezen consortia ;
ook in de lagere echelons kwam dat voor, zelfs ten detrimente van de onderzoek-resultaten ;
op een gegeven moment, in 2 projecten, was dat aanleiding om openbaar maken te overwegen ;
dat is niet gebeurd, er werd ingeschat dat het geen effect zou hebben ; wat achteraf ook is gebleken ;
de vragen blijven actueel :
[1] de hoeveelheid geld is eindig, de hoeveelheid onderzoeken benadert het oneindige ;
[2] hoe kan een geld verdelende instantie (EU, maar ook OCW, NWO, ja, de universiteiten zelf) er zeker van zijn dat de verdeling juist en evenwichtig is ?
[3] hoe weegt de opperste sturende instantie (bijvoorbeeld de minister, het kabinet, of de EU commissie) de aandachtsvelden, verdeling, prioriteiten, de accenten in onderzoek ?
[4] kan het beter ?
enkele antwoorden :
[1] elementaire economie 😉
[2] hoewel heel moeizaam, zelfs zorgvuldig, verdeeld wordt : de verdeling kan nooit goed zijn ;
[3] door de begroting/resultaten rekening van vorig jaar/voorafgaande jaren te extrapoleren naar de korte toekomst ; af en toe, marginaal, iets nieuws/experimenteels toelatend ;
[4] nee ; maar het moet wel beter ;
maarten
Natuurlijk, Mark, ik zeg
Natuurlijk, Mark, ik zeg niet voor niets dat ik overdrijf. Ik snap best dat via NWO ook een hoop goeds gebeurt.
Ik begrijp echter niet waarom deze manier van financieren, op basis van overtuiging van beoordelaars, nou zo veel beter zou zijn dan via aanstellingen betaald uit de eerste geldstroom. Nogmaals, ik heb van nabij, op Europees niveau, uitwassen meegemaakt van een NWO-achtig systeem, waarbij juist de charlatans (!) er met het geld en de macht vandoor gingen. Wellicht is NWO structureel integerder dan de EU, maar ik heb geen enkele grond om dat aan te nemen.
En dan niet te vergeten de overhead. Ik begrijp ook wel dat je als verstandig wetenschapper je rapporten zo opstelt dat ze gemakkelijk om te vormen zijn tot artikelen. Dat is een kwestie van efficiëntie. Maar ik zou liever zien dat er helemaal geen tijd verspild werd aan deze bureaucratie.
Wellicht zijn de excessen uit de tijd van W.F. Hermans hiermee uit de weg geruimd, maar er zijn wel andere excessen voor in de plaats gekomen. Misschien moet de conclusie wel zijn dat wij mensen, ongeacht het systeem waarin we opereren, dit systeem altijd ten goede en ten kwade kunnen gebruiken. Onder elk systeem zijn er charlatans, ook onder dat van verdeling via NWO.
Ik persoonlijk kan weinig goeds met het huidige systeem, en zou beter gedijen in het oude. En dat niet omdat ik een charlatan zou zijn!
EU en NWO
Zoals iedere wetenschapper weet is de EU wetenschapsfinanciering een ramp (al lijkt dat met de oprichting van de European Research Council ten goede te keren), NWO is een heel stuk beter.
In Nederland is 2e geldstroom geld (NWO dus) voor het aanstellen van medewerkers: promovendi en postdocs. Mensen die, in ieder geval in de beta wetenschappen, er nog niet aan toe zijn om zelfstandig onderzoek te doen. De begeleider heeft gewoon een vaste aanstelling betaald uit de 1e geldstroom (direct van de universiteit).
Een probleem hiermee is dat de verhouding tussen vaste staf en promovendi/postdocs zoek kan raken.
In Amerika kun je als wetenschapper ook geld voor jezelf krijgen: 1 of 2 maandsalarissen als aanvulling op het geld dat je van de universiteit krijgt. Dit kun je in je zak steken of gebruiken om een deel van je onderwijs af te kopen (zodat je meer tijd voor onderzoek hebt). Dit lijkt Nederland vreemd genoeg niet overgenomen te hebben.
Hans van Luijk…
Hans van Luijk, scheidend voorzitter van de TU Delft zegt verbeten in de Volkskrant dat Plasterk het allemaal niet heeft begrepen. ‘Ik zeg U, dat wordt een tweede commissie-Dijsselbloem. Een academicus, een Spinoza-winnaar zelfs. Ik heb alle respect voor Spinoza-winnaars, dat zijn slimme mensen. Maar als minister is deze Spinoza-winnaar niet bijster slim bezig.’
Er zit geen enkele consistentie in het hoger-onderwijsbeleid. Ik heb in zes jaar zes bewindslieden meegemaakt, en allemaal hadden ze een ander speeltje. De ene had de SmartMix, de ander de leerrechten, en deze heeft de dynamisering. Dar kun je geen langdurig beleid op voeren.
Minister Plasterk wil 100 miljoen euro van de vaste universitaire financiering veranderen in een flexibele subsidie, waarbij het geld via een soort beurzenstelsel moet worden verdeeld over excellente wetenschappers, aan te wijzen door de NWO.
Daardoor dreigt ook mijn opvolger te moeten beginnen met een grote bezuinigingsoperatie. Onbegrijpelijk, vindt de scheidende collegevoorzitter.
Het plan staat haaks op alle analyses over de kenniseconomie en het universitair bestel die de afgelopen jaren zijn uitgebracht. De minister heeft alle opvallend eensgezinde adviezen stuk voor stuk naast zich neergelegd. Dat vind ik bijzonder zelfgenoegzaam, en dat is nog mild uitgedrukt.