40 jaar Cito-toets… Hoe lang nog?

Begin dit jaar wijdde het Nationaal Onderwijsmuseum een tentoonstelling aan de jarig toets. Een klein ommetje langs het historisch archief van het Cito leert dat Adriaan Dingeman de Groot als de geestelijke vader van deze test gezien kan worden.

In 1966 verschijnt Vijven en zessen, waarin een pleidooi wordt gehouden voor een meer objectief selectieproces voor de overgang van lagere school naar vervolgopleiding. Want volgens de Groot maakten de onderwijzers er een potje van. Twee jaar later kreeg Arnhem zijn Cito.

Het Cito over de Eindtoets Basisonderwijs:
De Eindtoets is een leer- of schoolvorderingentoets. De specifieke functie van de Eindtoets is het geven van onafhankelijke informatie voor de keuze van een brugklastype. De resultaten van de Eindtoets ondersteunen de leerling, de ouders en natuurlijk de leerkracht bij het kiezen van een brugklastype. Dit type toets levert indirect een afgewogen meting van factoren die van groot belang zijn voor toekomstig schoolsucces, zoals intelligentie, leertempo, nauwkeurigheid, concentratie en doorzettingsvermogen.

Den Haag dacht daar in de beginjaren heel anders over… Lees de Handelingen uit de vorige eeuw!

Minister Pais (VVD) op 22 november 1979:
Over de aansluiting op het basisonderwijs heb ik zoeven gesproken. Over de eisen van deugdelijkheid en de eindtermen zou ik nog het volgende willen zeggen. Wanneer wij van mening zijn dat het basisonderwijs selectievrij moet wezen, impliceert dit dat de CITO-toetsen aan het eind niet moeten dienen om de bokken van de schapen te scheiden, maar zodanig zullen moeten worden gestructureerd dat zij de kwaliteit van het onderwijsaanbod meten. Dat is iets anders. Als zodanig kunnen zij een nuttige functie vervullen.

Dezelfde minister op 1 april 1981:
In de eerste plaats ben ik wat de CITO-toets betreft van mening, dat die naarmate het basisonderwijs zich ontwikkelt beter aan zijn doel beantwoordt, als deze in sterkere mate dan tot dusverre wordt een beoordeling van de kwaliteit van het onderwijsaanbod in plaats van een beoordeling van de inidviduele leerling.

en op 2 april 1981:
De heer Abma sprak over de CITO-toets. Ik wil het accent verleggen van een mogelijk selecterende functie van de toets – dit past naar mijn mening minder goed bij het toekomstig basis-onderwijs – naar een evaluerende functie. Op die manier wil ik een evaluatie verkrijgen van de resultaten van het onderwijsaanbod van de scholen. De heer Abma vraagt zich af, of dit een rol kan spelen bij de schoolkeuze door de ouders. Ik heb nooit bezwaar gemaakt tegen kwaliteitsconcurrentie in het onderwijs, want dat kan volgens mij een bijdrage zijn aan de verhoging van het peil van ons onderwijs. Voor zover de CITO-toets daaraan een bijdrage kan leveren, waardeer ik dat positief. De heer Deetman ziet de toets meer als handreiking aan de schoolteams ter evaluatie van het schoolwerkplan. Ik kan daarmee instemmen, want naar mijn mening verwoordt dit goed wat de Regering hierbij voor ogen heeft gestaan.

En 27 jaar later is de situatie nauwelijks anders. Wel pijnlijker…
Want al die jaren is een groot deel van het laatste schooljaar niet op de gepaste wijze ingevuld, als we de motivering van Kete Kervezee voor het geschuif met de cito-toets mogen geloven. Waarom greep de inspectie in de periode 2001 .. 2008 niet in?

Wat de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) betreft verdwijnt de Cito-toets helemaal.

In een reactie merkt het Cito op dat het voor alle betrokkenen van belang is naast het advies van de leerkracht over een onafhankelijk gegeven te beschikken dat mee weegt in de besluitvorming. De garantie op een dergelijk onafhankelijk gegeven zien we als een groot maatschappelijk goed; kinderen mogen niet het risico lopen om kansen te missen.
Overigens kan het probleem met een kleine aanpassing van het LOVS opgelost worden!

Een stukje cito-praat tijdens de begroting OC&W op 11 december 2008, nog voor het advies van de PO-raad…

De heer Jan Jacob van Dijk (CDA):
Mevrouw Dezentjé had het over onafhankelijke kwaliteitsindicatoren. Waar moet ik dan aan denken?

Mevrouw Dezentjé (VVD):
Je zou daar op verschillende manieren mee om kunnen gaan. In ieder geval moet worden vermeden dat in het jaar waarin de cito-toets is gemaakt, deze ook als kwaliteitsnorm wordt gesteld. Ik wil pleiten voor een kwaliteitsnorm voor rekenen of taal die voor ieder jaar geldt. Je kunt ook aan veel meer dingen denken en ik vind dat wij dat debat hier eens moeten voeren. Ik weet ook dat de inspectie daartoe bereid is, want je hebt nu geen goede kwaliteitsindicator. Ik grijp wat dat betreft ook even terug naar het debatje dat wij een jaar geleden daarover hebben gevoerd, waarin juist de heer Jan Jacob van Dijk vroeg wat nu eigenlijk die kwaliteit is. Ik hoop dat ik hem aan mijn zijde vind als ik eens over die kwaliteitsnorm wil doorakkeren.

De heer Jan Jacob van Dijk (CDA):
Ik vind het prima om dingen door te akkeren maar wat mevrouw Dezentjé zegt, is volgens mij feitelijk onjuist. Zij legt hier een kwaliteitsnorm op tafel dat een leerling een bepaalde cito-score moet halen. Volgens mij is dat geen kwaliteitsnorm. De kwaliteitsnorm is dat er een bepaald niveau van rekenen en taal behaald moet worden. Dat is wat er nu op tafel ligt. Wat is dan het bezwaar van mevrouw Dezentjé tegen die norm?

Mevrouw Dezentjé (VVD):
De heer Jan Jacob van Dijk praat nu over de kerndoelen. Jaarlijks wordt de norm bijgesteld aan het aantal leerlingen dat slaagt. Zoveel kinderen hebben hun cito-score goed of slecht behaald en daar wordt de norm op afgestemd, per jaar en niet objectief.

Hierna wordt motie 31700-VIII nr. 91 ingediend met het verzoek voor 1 mei 2009 een brief naar de Kamer te sturen waarin de mogelijkheden voor meer onafhankelijk toezicht op de kwaliteit van onderwijs in kaart worden gebracht.

In Goedemorgen Nederland van Radio 1 (15 december 2008) legt Roelf Willemstein (AVS) uit dat de toets kan verdwijnen … gebruikt kan worden als eindtoets … niet gebruikt kan worden als kwaliteitstoets … gebruikt kan worden … uiteindelijk kan verdwijnen!

Dan 16 december de verlossende uitspraak van staatssecretaris Dijksma:
Gaan wij de Cito-toets afschaffen? Neen.

22 Reacties

  1. CITO
    Kwaliteit, waarborg voor succes…
    Toets, test, proeve van bekwaamheid…
    Verantwoording: uiting van waardering en activiteit
    “Actie brengt dikwijls mogelijkheden aan het licht die door inactiviteit nooit zouden worden ontdekt.” Istorie fiorentine (Machiavelli 1521-1525)

  2. Toelatingsexamens
    Men moet echt goed oppassen. Als die Cito feitelijk wordt afgeschaft zitten we zo weer bij de toelatingsexamens die elke vo-school naar eigen inzicht kan afnemen.

    • Toelatingsexamen, nou en?
      Ik zou dat toejuichen, die toelatingsexamens. Ik neem aan dat u bang bent voor willekeur. Ik denk inderdaad dat het mogelijk is dat de ene school er strengere normen op na houdt dan de andere. Nou en? Net alsof nu alle scholen de leerlingen gelijk behandelen. De centrale eindexamens worden precies even willekeurig nagekeken als zo’n toelatingsexamen, maakt u zich maar geen illusie. De schoolexamens? Complete willekeur. De overgangsnormen in de brugklas? Wel eens een rapportvergadering meegemaakt?
      Voor mij zou het grote voordeel van toelatingsexamens zijn dat je als school, wanneer je dat wilt, eindelijk eens op harde criteria, zoals kennis van tafels, breuken en zinsontleding kunt gaan toetsen. Je bent niet meer afhankelijk van die halfbakken multiple-choice toets, maar je krijgt de garantie dat je instroom kan rekenen en spellen. Maar inderdaad, een school die dat niet wil kan ook toetsen of je vader wel in de Rotary zit. Ik geloof alleen dat zoiets op dit moment ook al tot de mogelijkheden behoort.

      • Wat is selectievrij basisonderwijs?
        Wat ik niet helemaal begrijp is de uitspraak dat het basisonderwijs selectievrij zou moeten wezen (Pais22 nov. 1979). Dat kan eigenlijk alleen maar betekenen dat alle leerlingen tot en met het einde van groep 8 allemaal precies hetzelfde programma moeten volgen. Bij vasthouden aan dat uitgangspunt is het niet mogelijk om op school kinderen voor te bereiden op een toelatingsexamen VWO of HAVO. De vervolgscholen kunnen dan natuurlijk wel zo’n examen afnemen maar de voorspellende waarde ervan op basis van intelligentie, leertempo, nauwkeurigheid, concentratie en doorzettingsvermogen neemt daardoor sterk af. Wel houden de vervolgscholen de mogelijkheid om het IQ van leerlingen te laten bepalen. Maar voor een faire beoordeling is het ook nodig om die andere baseis te testen. Doorzettingsvermogen kan veel met mate compenseren.
        Seger Weehuizen

    • Toelatingsexamen én CITO-toets
      Ik ga er wel van uit dat de examenwerken eerlijk worden nagekeken en dat het lidmaatschap van de rotary van de vader van een bepaald kind geen invloed op zijn cijfer heeft. Na het nakijken van de examenwerken kunnen de leerlingen die voor een bepaalde school toelatingsexamen VWO gedaan hebben naar afnemend resultaat geordend worden. Daaarna wordt de caesuur voor het al dan niet toelaten op het VWO vastgesteld. Ook als andere scholen andere toelatingsexamens afnemen geldt dat de toelating plaats gevonden heeft op grond van het meest geschikt zijn.
      Toch is het beter dat alle scholen hetzelfde toelatingsexamen afleggen en hetzelfde kriterion hanteren voor het geschikt verklaren voor VWO of HAVO en dat de scholen er gezamelijk voor zorgen dat alle geslaagden het onderwijstype kunnen volgen waarvoor ze geslaagd zijn. Geslaagde leerlingen die op grond van een numerus clausus van een bepaalde school daar worden afgewezen moeten op een andere school kunnen worden toegelaten.
      Overigens vind ik niet dat de CITO-toets moet worden afgeschaft. Grote discrepantie bij een leerling tussen de resultaten van de CITO-toets en het toelatingsexamen moet zo mogelijk verklaard worden.
      Seger Weehuizen

      • Hetzelfde toelatingsexamen…?
        ‘Toch is het beter dat alle scholen hetzelfde toelatingsexamen afleggen.’
        Waarom eigenlijk?
        Een BON-school wil misschien wel wat anders.
        En misschien wil een andere school ook wel de ratjes buitenhouden en weer een andere school juist bijzonder vrome kinderen binnenhalen.
        Mag iedere school dat niet zelf bepalen en een eigen toelatingsexamen formuleren?
        Onderscheid moet er zijn, niet waar?

        • hetzelfde examen, maar niet dezelfde eisen
          Ik kan me voorstellen dat er wel degelijk eenzelfde examen is. Op elk onderdeel dan een mix van eenvoudige en moeilijker opgaven. En school zou binnen grenzen zelf kunnen bepalen wat een leerling moet kunnen om toegelaten te worden.
          Uniformiteit in onderwerpen is aan alle kanten handig natuurlijk, dat vergemakkelijkt de voorbereiding enorm en er is ook geen bezwaar tegen, lijkt me.

          Dus: zelfde toets, maar andere normering/eisen kan een aardige manier zijn.

          Iets dergelijks is meen ik ook in de USA in gebruik. Colleges (HBO) selecteren op een bepaalde standaardtest, waar oefenmateriaal en voorbeeld examens van te krijgen zijn. Het ene college richt zich vooral op de top 5%, het andere meer op de middenmoot.
          Verder worden zaken als de rangorde van je klas/school gebruikt

  3. Het verbond van schoolleiders
    Waren er vroeg bij vanochtend op de radio. De cito-toets is al de nek omgedraaid.
    “waarom zouden de scholen in juni nog de cito-toets organiseren, hij doer er dan toch niet meer toe, immers de schoolkeuze is al gemaakt.”
    Ik vermoed een opzetje tussen PO-raad en Vereniging van schoolleiders.
    Conclusie: Na het mbo zal in de toekomst het KPC, APS, e.a. de cursus ” verwijzing en diplomering op basis van de Natte vinger Methode” ook aan het primair onderwijs slijten. Al die ouders die zo nodig hun ongenoegen moesten uiten over de cito-toets hebben eindelijk hun zin. Het zesje dat voor de klas staat zal straks op basis van piskijkerij, auralezen, handoplegging en punnikgedrag een kind doorverwijzen naar het vervolgonderwijs.

    • was ik dan toch te naief
      Ik denk soms te paranoïde te zijn, maar in mijn zelfreflectiemoment van vandaag vraag ik me het omgekeerde af. Het al zo snel ten grave dragen van het cito had ik niet verwacht. Misschien moet ik mn positieve pragmatisme opnieuw naar beneden bijstellen. Kennelijk wordt letterlijk elke maatregel door de bestuurderen enkel en alleen nog gebruikt voor hun eigen criminele zaak. Professor Heertje, kom er maar in…..

      • kat
        cito toets : vier vragen, betreffende kat (9/11 hierboven) :
        [c][i][t][o]
        hoeveel levens heeft een kat ?

        maarten

    • Vroeger ook geen citotoets….
      Hèhè, dat is ook weer achter de rug.
      Kunnen de docenten eindelijk weer eens zelf nadenken over wat voor advies ze hun leerlingetjes mee zullen geven.
      En natuurlijk de ouders zelf, want die pikken het dus niet als hun lievelingetje een te laag advies wordt meegegeven.
      Op naar de schoolexamens. Het begin van verbetering van het onderwijs.
      Want de scholen mogen stréng zijn, tenzij ze te weinig leerlingen binnen krijgen.
      Dan worden ze het afvalputje van de regio.

      • Laat dit niet aan leraren over!
        Natuurlijk zijn er goede basisschoolleraren, ook in groep 8, die kijk hebben op wat intelligentie is en wat er in het voortgezet onderwijs wordt gevraagd.

        Mijn ervaringen zijn juist niet positief. Ondanks de uitslag van de IQ-test bleven de juffen volhouden dat mijn dochters ‘heel gemiddeld’ waren en dat ze niet geloofden in de uitslag van deze (door erkende psychologen afgenomen) test. Ze zaten te dromen en waren er soms niet helemaal bij.

        De eerste is van school weggepest en kreeg toelating tot het gymnasium, onder andere dankzij diezelfde intelligentietest. Het gym wist deze gelukkig wél op waarde te schatten. Nog op 17 jarige leeftijd haalde ze de eindstreep met een pakket waarin niet eens haar beste vakken zaten en met nog twee extra vakken.

        Bij de tweede dochter wil je niet nogmaals gaan zeuren. We legden ons neer bij het HAVO-advies (voelde ook als een soort wraak voor onze eigenwijzigheid bij de eerste). In de brede brugklas werd ze onmiddellijk uitgemaakt voor stuud. Ze vonden haar een belachelijke uitslover. Gelukkig kon ze in de tweede wel direct naar het ongedeeld VWO, maar het lesje was geleerd. “Mam, ik kom in een nieuwe klas. Ik zorg wel dat ze nooit meer zeuren over stuud en zo”.

        Ondanks dat ze zich inderdaad nooit meer opvallend heeft ingespannen heeft ze gewoon binnen 6 jaar een VWO-diploma gehaald met één extra vak. Wat hebben wij een spijt gehad dat we niet harder hebben geknokt voor een VWO-advies en dat ze niet naar het gymnasium is geweest. Het was de énige school geweest waar ze er wel uitgehaald hadden wat er in zat. Ze heeft het véél te makkelijk gehad. Zonde, zonde!

        Hartelijk bedankt hoor juffen van de basisschool, die het altijd zo goed denken te weten. Talent wordt door jullie niet herkend, omdat je het zelf niet hebt. Sorry, maar zo is het. De huidige situatie (met de nieuw opgeleide juffen) zal zeker niet beter zijn.

        • Meerdere reacties zijn mogelijk.
          Ik beperk me tot medelijden met de juffen. Waarom konden jullie niet voorkomen dat dochter twee in de brede brugklas uitgemaakt werd voor “stuud”?
          Dat konden ze dus niet, ze hadden geen glazen toekomstbol.
          Daarnaast vind ik het jammer, dat op basis van zo’n persoonlijke ervaring, zo’n negatieve ervaring op het hele basisonderwijs geprojecteerd wordt. Zeker als die (over het algemeen) op dit forum nooit weerwoord heeft.

          • Dat zeg je mooi
            Leo, ‘ze hadden geen glazen toekomstbol’ maar ondertussen krijgen heeft juf Kate Kervezee de opdracht gegeven om een glazen toekomstbol aan te schaffen, en een pot magisch water om het natte vingerwerk tot een goed einde te brengen. Het is grofweg een schande dat zowel allochtoon als autochtoon zijn kunnen, op welk niveau dan ook, niet meer kan en mag laten zien. Dat is geen probleem van vandaag, al jarenlang worden leerlingen uitgesloten van de cito-toets want inderdaad het is niet alleen een adviesinstrument, maar er is ook uit te halen hoe een school presteert. De directeuren staan natuurlijk te juichen, niemand of niets kijkt ze nog op de vingers. Zowel Hinke als ik staan dagelijks voor de klas gevuld met ‘de kinderen van een mindere god’ die later ontzettend hard zullen moeten knokken om in het leven ’te slagen’ en dat allegaartje van allochtoon of autochtoon, arm of rijk, goed van de tongriem gesneden of niet is alleen maar mogelijk gemaakt door de citotoets, anders waren het allemaal arme, woordenbijbrakende allochtonen, op een paar uitzonderingen na.

        • Inzake talentherkenners
          Van de 8e groep van mijn kind werd de grote meerderheid door juf, meester en CITO naar het VWO gestuurd. Er werd in hen geloofd! Inmiddels zit éénderde daarvan op MAVO of HAVO. Ook dat is dus mogelijk.

          • En wat is erger?
            Het is een levenslang litteken voor een kind als het wordt afgewezen en moet ervaren dat het niet mee kan. Ook veel ouders realiseren zich dat onvoldoende.
            Het is daarentegen een levenslange opsteker als blijkt dat je meer kunt en dat ook waarmaakt.
            Onderwijzers en opvoeders mogen hun verantwoordelijkheid nooit onderschatten.

        • Re: laat dat niet aan leraren over
          Herkenbaar Hinke.

          Na de basisschool kreeg ik HAVO advies (de basisschool deed niet aan de CITO toets). Na de middenschool weer HAVO advies (ook nooit een serieuze toets gedaan in die hele 3 jaar van de middenschool). Een lerares wist me ook nog te melden dat zij dat veel te hoog gegrepen vond voor mij: ik mocht blij zijn als ik de MAVO zou halen. Gelukkig had ik ook nog een leraar die zei dat ik gewoon naar het VWO moest gaan en me niets aan moest trekken van dat advies. Gelukkig kon ik inderdaad tegen het advies in naar het VWO.

          Laat het advies niet geheel aan leraren over. Leraren zijn net mensen.

          • Afwijkend advies
            Zo heeft iedereen wel een persoonlijk verhaal (ook ik). Waarbij of het advies, of de cito-score niet overeenkwamen met het uiteindelijk behaalde eindniveau.

            Advies en Cito zouden elkaar aan moeten vullen. Het is en blijft koffiedik kijken en wat is er dan op tegen juist over meerdere criteria te beschikken om een afgewogen advies te kunnen geven? Alleen daarom al zou de Cito-toets gehandhaafd moeten blijven.

          • Op basisscholen waar ik werk,
            is het advies gebaseerd op leerkracht(en), groep 7 en 8 en Citoscore.
            Lijkt me uitstekend!

          • hoger beroep
            Als ouder wil ik de mogelijkheid hebben om tegen het advies van de onderwijzers in beroep te gaan. Hoger beroep is heel normaal in een rechtsstaat. Die CITO-toets ging een eindje in de richting van hoger beroep. Besturen die alle basisscholen onder zich hebben en door handje klap met besturen die heel het vervogonderwijs onder zich hebben de overgang van kinderen naar het vervolgonderwijs regelen zie ik als heel bedreigend voor alle kinderen. Zoiets vormt een aantasting van de ouderlijke macht en verantwoordelijkheid. Ouders willen hun kinderen kunnen beschermen.
            Maar de politici blijkt dat allemaal niets te interesseren.
            Seger Weehuizen

          • advies basisschool
            Een schooladvies moet uiteraard zorgvuldig worden geschreven. Op de school van mijn kind is daar naast de leerkracht van groep 8 ook de leerkracht van groep 7 en de intern begeleider betrokken. Daarnaast wist men goed te beargumenteren hoe het advies was samengesteld en dat daarbij het leerlingvolgsysteem een belangrijke richtlijn was. Het blijft een advies dat is gebaseerd op wat je kind tot op dat moment heeft laten zien. In de toekomst kijken kan niemand natuurlijk; zelf een intelligentietest is niet meer dan een momentopname, deze is niet uitgerijpt op 11 jarige leeftijd. Daarnaast spelen ook alle omgevingskenmerken een groet rol mee: thuissituatie, vriendschappen e.d. Kortom, ik vind dat de verhalen die hier worden genoemd niet per definitie gebaseerd op een onjuist advies. Dat is wel erg kort door de bocht.

Reacties zijn gesloten.