Onderstaand artikel stond in Trouw van 10 februari 2007.
==============================================
Verplichte stage jongeren duur en onpraktisch
In het nieuwe regeerakkoord staat aangekondigd dat alle scholieren verplicht een maatschappelijke stage van drie maanden moeten volgen. De bedoeling van zo’n stage is dat scholieren, door mee te werken in bijvoorbeeld ouderen- of gehandicaptenzorg, kennismaken met de samenleving. De verwachting is dat dit bijdraagt aan hun maatschappelijke betrokkenheid en hun besef van normen en waarden. In tegenstelling tot reguliere stages die vooral beroepsvormend zijn, gaat het hier om karaktervorming of burgerschapszin.
Het is de vraag of de combinatie van leerplicht en stageplicht niet gezien moet worden als sociale dienstplicht. En die is expliciet verboden volgens de internationale verdragen van de rechten van de mens.
Het kabinet vindt de nagestreefde doelen zeer belangrijk. Toch zal de uitvoering van de plannen stranden op logistieke problemen. Bij gewone stages in het onderwijs bestaat al een spanning tussen wat didactisch wenselijk is en wat praktisch haalbaar is. Daar gaat het om scholieren met een behoorlijke (bijna afgeronde) beroepsopleiding, die doorgaans goed gemotiveerd zijn omdat ze immers voor het beroep hebben gekozen. Vaak verblijven ze langdurig in het stagebedrijf.
Vergeleken met de 20 miljoen uur vrijwilligerswerk die nu al per week wordt verricht in Nederland zal de extra bijdrage van de scholieren relatief beperkt zijn. De coördinatiekosten zijn echter wel veel groter dan normaal. Als scholieren bijvoorbeeld 8 uur per week maatschappelijke stage gaan volgen, werken ze in 3 maanden 196 uur. Voor deze 196 uur moeten wel sollicitatiegesprekken worden gevoerd bij de instellingen die de scholieren aan het werk zetten. Waarschijnlijk zal de school hier ook bij betrokken worden.
En vervolgens zullen de instellingen de leerling moeten begeleiden. In ruil daarvoor krijgen zij een zeer onervaren, en in veel gevallen ongemotiveerde kracht. Deze jongeren kunnen een groot aantal taken waarschijnlijk niet uitvoeren, omdat het niet haalbaar is ze voor zo’n korte tijdsperiode goed te instrueren over veiligheid.
We hebben becijferd dat de begeleiding en coördinatie van de scholieren ongeveer evenveel geld gaat kosten als de scholieren aan productieve arbeid zullen leveren. Het levert de stage-instellingen per saldo dus niets op. Voor hetzelfde geld kunnen die professionele krachten in dienst nemen. Instellingen zullen dus weinig zin hebben om werk te maken van de maatschappelijke stages.
De allergrootste kostenpost is echter dat scholieren de tijd die zij besteden aan maatschappelijke taken niet kunnen steken in het studeren. Soms lijkt het er op dat men het belangrijk vindt dat scholieren op school zitten, maar dat het niet belangrijk is wat ze op school doen. In de werkelijkheid is wat je op school leert de optelsom van elk uur dat besteed is aan leren. Minder studeren is minder kennis en de prijs daarvan is jaarlijks ongeveer 360 miljoen euro.
Op twee manieren vallen de kosten van de stage in toom te houden. Eén: door te bezuinigen op coördinatiekosten. Daardoor kunnen scholieren makkelijker zelf hun stageplaats uitkiezen. Ze zullen zoeken naar bijdragen die dichter liggen bij de activiteiten die ze toch al doen en de impact zal dus snel dalen.
De tweede manier is door scholieren langer stage te laten lopen. De coördinatiekosten dalen dan relatief. Als scholieren drie maanden fulltime stage lopen, schatten we dat de coördinatiekosten de helft van de opbrengst zijn. Per scholier wordt dan ongeveer 500 euro verdiend. De maatschappelijke kosten die ontstaan doordat scholieren minder leren, lopen dan echter op naar 1,8 miljard euro.
Los van de logistieke rompslomp is het de vraag of de vorming van scholieren tijdens de maatschappelijke stage 360 miljoen euro waard is. Er is nooit een degelijk onderzoek gedaan naar de effecten van zo’n stage. De voorbeelden gaan meestal over vrijwillige projecten waarbij scholieren na afloop van de stage heel enthousiast bleken te zijn. Bij het grootste deel van de scholieren valt echter niet te verwachten dat ze later gebrek aan burgerschapszin zullen hebben.
Cruciaal is of de stage er voor zal zorgen dat juist jongeren die totaal geen zin hebben om met bejaarden door de stad te lopen, zich door deze ervaring later beter gaan gedragen dan ze zouden doen zonder verplicht op stage te zijn gestuurd. Vaak vallen de effecten van dit soort maatregelen tegen.
Voordat de maatschappelijke stage massaal wordt ingevoerd zou in ieder geval een degelijk experiment opgezet moeten worden om serieus te analyseren of de invloed inderdaad 360 miljoen euro waard is.
De auteurs, Lex Borghans en Bart Golsteyn, zijn respectievelijk hoogleraar arbeidseconomie en sociaal beleid aan de Universiteit Maastricht en onderzoeker bij het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt van de Universiteit Maastricht.
============================================
Ja, dat was dus ook mijn bezwaar
Dat gaf ik al aan: je moet gewoon leren in de tijd dat je op school zit. Natuurlijk vallen de effecten van deze maatregel tegen. Het is allemaal om de hete brij heen draaien. Als we de lumpsumfinanciering opheffen, ouders weer gewoon de verantwoordelijkheid voor hun kinderen teruggeven die ze horen te hebben (worden hun kinderen van school gestuurd, dan is het hún probleem om een andere school te zoeken) en weer gewoon orde en discipline handhaven binnen scholen en op straat, dan is het allemaal volstrekt overbodig.
Op naar het Deense model
Op naar het Deense model. Jongeren gaan vrijwillig, na het behalen van hun diploma, naar het buitenland, gebruikmakend van een groot netwerk. Kan wellicht bij aangehaakt worden.
Sociale dienstplicht
Ben ik dus een groot voorstander van.
Er zijn legio voordelen op te sommen die sociale dienstplicht of maatschappelijke stage aantrekkelijk maken.
Mijn belangrijkste reden zou zijn jongeren in contact te brengen met de zorgsector (ouderen), waardoor én de jongeren én de ouderen uit hun maatschappelijk isolement kunnen komen.
Nee, de staat heeft niets te
Nee, de staat heeft niets te zoeken in de levens van jonge mensen, al helemaal niet om een bepaald normensysteem op te dringen (‘Het is goed om voor
anderen te zorgen.’). Jonge mensen moeten die keuzes zelfstandig kunnen maken.
Beste Bram,
Jij spreekt over de Staat, ik over de samenleving.
Jongeren leren door hun maatschappelijke stage onder andere dat we in een ‘samenleving’ leven.
De stage wordt opgelegd door
De stage wordt opgelegd door de staat want is geïnitieerd door de regering; daardoor zal zij terecht verzet oproepen onder jonge mensen die er toch al niet van wilden weten. Sorry voor de vergelijking, maar Nazi-Duitsland wilde zijn jeugd ook het een en ander leren ter bevordering van de maatschappelijke cohesie. ‘Een en ander’ moet daarom op basis van vrijwilligheid.
Waarom niet vrijwillig beginnen?
Ik begrijp het niet: dit is weer zo’n megalomaan plan. Waarom beginnen ze niet eerst op vrijwillige basis. In het jaar na de diplomering wordt er een sociaal jaar aangeboden. Vier dagen in de week werken, één dag algemene vorming. Met goed begeleide stageplekken, terugkomactiviteiten enz. Uitgangspunt moet zijn: kosten-neutraal. De ziektekostenverzekering en de organisatiekosten worden door de overheid betaald. De leerling hoeft niet te betalen, maar krijg een klein zakgeld. Het zal al een hele klus zijn om voor vrijwilligers dit goed te organiseren.
De ouderen
Het valt mij altijd op dat alleen mensen die de sociale diensplicht vanwege hun leeftijd niet meer zouden hoeven te doen er voor zijn.
We hebben in Nederland een heleboel ‘jonge bejaarden’: mensen tussen de 65 en 70 die met pensioen zijn, maar nog best een heleboel kunnen. Wat denkt men ervan om deze mensen te verplichten de billen van de ‘oude bejaarden’ te wassen?
Ouderen stage?
Ja, of de ouderen verplichten stage te lopen in een studentenhuis om ze te leren hoe ruimdenkend en leuk de jonge mensen van nu eigenlijk zijn. Goed voor de ouderen èn de jongeren. Je kunt ze afschepen met een fooi van € 250,- (‘reken maar uit, oudje, hoeveel dat in jouw tijd was haha’) en en passant bezuinigen op maatschappelijk werk.
Bram,
Weet je dat heel veel ouderen, die ik ken, vrijwilligerswerk doen in allerlei sectoren van de samenleving?
Vind ik heel erg goed.
Dikwijls werk waar anderen een jaarkomen mee verdienen.
Wel vrijwillig!
Hals reageert op mijn stukje met : Sociale dienstplicht, ben ik groot voorstander van. Maar ik heb het over een vrijwillige activiteit van jongeren NA hun studie. Een jaar weg…, niet verloren, maar elders zijn.
LET OP: Dit stukje hangt niet direkt onder de reactie van Hals op mijn stukje.
Dienstplicht
Onze dochter heeft een half jaartje in Aarhus gestudeerd. Zij maakte ook melding van het “Deense model”.
Het lijkt mij prima. Laat de jongelui na het mo eerst een jaar het ‘echte’ leven proeven, in welke vorm dan ook.
Toen de dienstplicht nog bestond, stroomden ook studenten in die de dienstplicht reeds vervuld hadden. Hun motivatie was significant groter dan die van degenen die vers van het mo kwamen.
Omdat veel forumdraden de neiging hebben langer te worden, verdient het aanbeveling het venster beschikbaar voor het forum, tot de rechter zijkant van het scherm te laten doorlopen.
Deze discussie was ik gestart
(elders op het forum) omdat de maatschappelijke stage dus maar liefst DRIE maanden gaat duren, VOOR het eindexamen valt en VERPLICHT is. Drie elementen waar ik als ouder van plan ben dwars voor te gaan liggen. Inderdaad, verfoeilijke staatsbemoeienis, zoals Bram het terecht noemt. Eerst goed onderwijs, zodat onze kinderen goed voorbereid aan hoger onderwijs kunnen beginnen. En dan na het examen op vrijwilllige basis zo’n stage.
Sorry gpb,
Mijn reactie sloeg op bovenstaand artikel en was geen reactie op jouw commentaar.
Maar het kwam, zoals wel vaker op dit forum, onder jouw reactie terecht.
OK, is mij ook al eens overkomen
OK, is mij ook al eens overkomen, meestal kun je het zien aan de mate van inspringen, zal nog beter opletten. Maar de strekking van mijn reactie blijft overeind: alleen vrijwilligheid, geen verplichte stages, dat is iets voor beroepsopleidingen, vele universitaire studies lijken daar ook erg op.