Imponeertaal

BON heeft Sjeekspier, De Gelderlander heeft columnist Jan Paalman (www.janpaalman.nl). Hij regelmatig over het onderwijs. Het valt te hopen dat ouders deze artikelen ook lezen zodat zij een beter beeld krijgen van wat zich in het onderwijs allemaal afspeelt.

Op 14 maart j.l. schreef Paalman onder de titel ‘Imponeertaal’ een stuk waarin hij het taalgebruik van Sjoerd Slagter en anderen in de scholenbranche vakkundig fileerde.

———————-
Enig idee waar onderwijs voor dient? Luister. ‘De kernopdracht van de school is, kinderen leren om te gaan met polyvalentie en onzekerheid van deze tijd.’ En waarom moet dat dan? ‘Omdat de samenleving multivalent is en niet meer eenduidig te interpreteren.’ Nu duidelijk? Voor u misschien wel, voor mij niet.
Dit is hoogzweverige wartaal. Ik pluk deze zinnen uit een interview met Sjoerd Slagter, de voorzitter van de VO-raad, de koepel van het voortgezet onderwijs. Een docent is in deze postmoderne tijd geen docent meer, vindt Sjoerd, nee, een docent is een ‘kennismakelaar die als het ware bemiddelt tussen de leerling en het reservoir aan kennisopties’. Het is maar dat u het weet.

Ik begrijp hier geen ene flikker van. Te moeilijke tekst? Geloof ik niks van. In de NRC staan geregeld stukken van de natuurkundige Robbert Dijkgraaf en de astronoom Vincent Icke over de laatste ontwikkelingen op hun moeilijke vakgebied en altijd valt me weer op hoe begrijpelijk en kristalhelder die stukken zijn geschreven. Ze zijn volkomen jargonvrij.

Maar lees je onderwijskundig proza – een vak dat je nog altijd kunt studeren als zelfs rechten te moeilijk voor je is –, dan bagger je binnen de kortste keren kniediep door duister jargon. Waarom?

Om de smaak te pakken te krijgen – wat denkt u wat men in het onderwijs bedoelt met het ‘primaire proces’? U mag er een alinea lang over nadenken.

Vakjargon is onvermijdelijk, maar onderwijskundige teksten grossieren in volslagen onnodig jargon. Je zult nooit een tekst aantreffen waarin dit of dat plan wordt uitgevoerd. Nee, nee. In het onderwijs worden voornemens en plannen altoos geïmplementeerd, wat natuurlijk precies hetzelfde betekent. En de tijden dat leerlingen op hun vorderingen worden beoordeeld, ligt allang achter ons. Leerlingen krijgen tegenwoordig een assessment. En daarbij gebruik je niet de beste methode, maar maak je een keuze uit de best practices.

Onnodig te zeggen dat het nieuw op te richten opleidingscentrum voor docenten in het voortgezet onderwijs niet het Nederlandse Docenten College mag heten. Ben je mal. Dat wordt dus het Dutch Teachers College. O ja, weet u intussen wat in onderwijsland met het primaire proces wordt bedoeld? Nee? Dat betekent ‘het opleiden van leerlingen’. Onderwijs dus.

Waarom schrijven natuurkundigen helder en onderwijskundigen niet? Dat komt vanwege de wet van Paalman en die luidt: hoe minder een vak voorstelt, hoe duisterder het jargon. Want als een vak weinig voorstelt dan heeft iedereen er al gauw verstand van en dat kun je als deskundige natuurlijk niet hebben. Daarom orakelen onderwijskundigen heel gewichtig over de best practices voor de transfer en assessment in het primaire proces. Dit is imponeertaal om het onwetenschappelijke gajes op afstand te houden. Kleren van de keizer om de ondraaglijke lichtheid van het vak te verbergen. Voor mij is het aantreffen van dit soort jargon een zeker teken dat hier onzin wordt verkocht dat hoog scoort op de schaal dom, dommer, domst.
———————-

Op 15 februari j.l. verblijdde Paalman de lezers met dit stuk over de onderwijsvernieuwingen onder de titel ‘Nieuw is oud’:
———————-
15 feb 2008, 09:25 – Na twintig jaar onderwijsvernieuwing staan we nu met zijn allen naar een rokende puinhoop te staren. Basisvorming mislukt. Tweede fase mislukt. Studiehuis mislukt. Het vmbo – niet echt gelukt – komt er in dit rijtje nog het beste af.

“Een ontluisterend beeld”, zei Jeroen Dijsselbloem. “We hebben grote risico’s genomen, vooral met zorgleerlingen en met de invoering van het nieuwe leren.”

Wat mij verbaast, of eigenlijk niet meer verbaast, is de radicaliteit waarmee we in Nederland van het ene uiterste in het andere kunnen vallen. Ooit waren we wereldkampioen gelovig en binnen enkele jaren liepen de kerken leeg. Van fanatiek pro-Europees werden we plotseling anti. En dit o zo tolerant landje kreeg deze week te horen dat de islamofobie nergens zo welig tiert als hier. Dus toen we het onderwijs eens flink op der schop wilden nemen moest dat ook maar eens radicaal. Alles moest nieuw, dus ook het leren.

Met het nieuwe leren drong het antiautoritaire gedachtegoed van de jaren zestig definitief in het onderwijs door. De bevlogen studenten van toen waren na ‘de lange mars door de instituten’ eindelijk op voldoende pluche beland om hun ideeën door te voeren. Dat is vooral op de pabo’s en hbo’s te merken. Daar bepaalt de leerling voortaan zelf wat hij interessant vindt, is het leerproces belangrijker dan kennis en doet de alwetende leraar een forse stap terug. Die begeleidt voortaan.

De jarenzestigconnectie verklaart wellicht ook waarom je zoveel kwakdenkers onder de onderwijsvernieuwers aantreft. Clan Visser ’t Hooft, die het Studiehuis op poten zette, gebruikte daarbij ” astrologen en chakra’s als sturingselementen. Dat heb ik geleerd op een cursus transformatie van het management.”

Samen met Dick Blase schreef ze een boekje over het hart-breinleren. Wist u dat het hart kan leren, voelen, zien en horen? Dat kun je allemaal verbeteren door de hartcoherentie te verbeteren met behulp van de hartsynchronisator. Blase gaat daar al een paar jaar mee de boer op en heeft zo’n twintig scholen voor zijn methode bekeerd. En, o ja, hij is weer medewerker van het APS, het pedagogische studiecentrum dat honderden scholen begeleidt.

Bij het APS kunnen docenten ‘hun innerlijke landschap’ verkennen door zich voor 750 euro per dag te verdiepen in het gedachtegoed van Palmer J. Palmer, een Amerikaanse mysticus die het onderwijs op spirituele grondslag wil vesten. ” We geven les in wie we zijn”, zegt Palmer, dus moeten alle docenten eerst een innerlijke reis maken voordat ze zich aan het onderwijs wagen.

Het nieuwe leren is niet wetenschappelijk onderbouwd, horen we nu. Maar dan heeft de commissie Dijsselbloem niet goed genoeg gezocht. In de jaren zestig bloeide in Amerika het nieuwe leren onder precies dezelfde namen als nu in Nederland. De Amerikaanse regering wilde toen weten wat het rendement was van die nieuwe leermethoden. Ze onderzocht duizenden scholen. Enkele jaren en honderd miljoen dollars later kwam het rapport Follow Through uit. Het nieuwe leren bleek op alle fronten inferieur.
———————-