Dit boek is opgedragen aan alle schooljuffen, meesters, onderwijzers en leraren die taalonderwijs geven. Zij hebben het moeilijk. Regeringen, bedrijfsleven, politieke partijen en de rest van de samenleving, iedereen stelt zijn eigen en niet zelden onrealistische eisen, heeft er te weinig geld voor over en schroomt niet om van alles wat er misgaat in het leven als een tekortschieten van het onderwijs te beschouwen. Dat is natuurlijk onaangenaam, maar de echte moeilijkheid ligt bij de taal zelf. We weten op dit moment, tijdelijk, niet goed hoe ermee om te gaan. Niemand weet het, maar de meesters en de schooljuffrouwen krijgen de schuld.
Zo begint Joop van der Horst, hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Katholieke Universiteit van Leuven zijn boek ‘Het einde van de standaardtaal’.
Ik kan U nu al verklappen dat hij de schuld legt bij het aflopen van de Renaissance.
We zijn in een nieuwe Middeleeuwen beland.
Laatst belde hij een vriend die lesgeeft op een Hogeschool. ‘Klopt het? Zijn jouw ervaringen ook zo?’ ’Ja,’ zegt hij, ‘er is niets teveel gezegd. Laatst hadden we een dictee, en daarin kwam het woord ‘racefiets’ voor. Groot struikelblok voor veel studenten. En niet omdat ze ‘race-‘ verkeerd schrijven, want dat ben ik wel gewend, maar omdat ze ‘fiets’ niet kunnen spellen.’
Zelf heb ik in een brugklas een aantal leerlingen die slechts fonetisch kunnen schrijven. Geen woordbeeld en blijkbaar nooit spelling en taalonderricht gehad, maar wel op de twaalfde op de middelbare school beland.
Van der Horst constateert dat al die taalverwarring niet tot ons land beperkt blijft. Ook Engeland, Duitsland, Frankrijk en Polen klagen en kampen met hetzelfde probleem. Maar hij betrapt zich erop dat hij het eigenlijk niet erg vindt. Het is immers allemaal onderdeel van een steeds veranderende geschiedenis.
(Met dank aan Marco voor de tip bij ‘Ieder zijn schrijfwijze, ieder zijn taal’)
drogreden
Je zegt “hij betrapt zich erop dat hij het eigenlijk niet erg vindt. Het is immers allemaal onderdeel van een steeds veranderende geschiedenis”.
Zo lust ik er ook nog wel een paar. Geeft niks die wereldoorlog/epidemie/bankencrisis/armoede/moorden/verkrachtingen/ hongersnood/klimaatverandering/kernramp/einde van de beschaving/ …. vul maar in, want het is allemaal onderdeel an de steeds veranderende geschiedenis.
Re: drogreden
Maar 1945, in dit geval hebben sommige mensen schuld aan dit bepaalde onderdeel van de de steeds veranderende geschiedenis (het einde van de standaardtaal). Bijvoorbeeld sommige hoogleraren Nederlandse taal- en letterkunde….
Wetenschapper versus……
Hier staat de wetenschapper met een zekere mate van distantie tegenover de man en vrouw in de praktijk.
De vraag is: moeten we die nieuwe werkelijkheid als een vast gegeven accepteren en vervolgens stil gaan zitten en niets doen, of moeten we met de gegeven nieuwe situatie in ons achterhoofd toch van alles doen om het tij te keren, wetende dat het in zekere mate vechten tegen de bierkaai is.
Anti-bierkaai brigade
Kom nu, Hals, als er nu toch één plaats is waar je met succes tegen taalverloedering kunt vechten dan is het wel in de klas. Ik trek op allerlei plaatsen punten af voor dingen die meer vermoeide collega’s als bierkaaikwesties beschouwen. Ik boek daar de door mij gewenste resultaten mee. Gewoon de lat weer leggen waar hij hoort. Die nieuwe werkelijkheid, die bepalen wij mede zelf.
Signaal…
Mee eens natuurlijk, Bernard. De docenten redden ontdanks de foute structuur en nog veel meer voor zover dat mogelijk is het onderwijs. Echter, ik signaleer een bredere kwestie. Nou ja, ik, Joop van der Horst natuurlijk.
Taalunie….
In 2008 schreef Benno Barnard een artikel in NRC/Handelsblad, waarin hij scherpe kritiek uitte op de Nederlandse Taalunie die volgens hem weinig of niets doet aan de verloedering van de Nederlandse taal. Wat we nodig hebben, volgens hem, zijn concrete plannen, bijvoorbeeld een Nederlandse Academie, een officiële instelling die opkomt voor onze taal die in gevaar verkeert. Een grote stroom lezersbrieven steunde zijn initiatief. Maar de Nederlandse Taalunie doet niets. De Taalunie met zijn vijfendertig medewerkers en twaalf miljoen overheidsgeld per jaar.
Want de Taalunie heeft het veel te druk…. In de woorden van Jeroen Brouwers:’….met twee dingen: sanfte ruhen en om de vijf jaar de spelling van het Nederlands tot nog grotere puinhoop platbombarderen. Verder met niets. En o ja, de Prijs der Nederlandse Letteren! Die bewaart taalunie in een oude schoenendoos, waar om de drie jaar de jongste bediende het stof van af mag blazen. Een prijs die geen sodemieter voorstelt.’
En die Brouwers dus ook geweigerd heeft. De goede lezer herinnert zich dit verhaal.
Ist unsere Sprache noch zu retten?
Citaat: Niet de taal verloedert, maar de omgang met taal: onze taalbeheersing en onze houding tegenover taal. Zoals men op televisie, in de kranten en op school met taal omgaat, dat is zorgwekkend. Bijvoorbeeld het gemak waarmee men Engelse woorden gebruikt, de roekeloze afschaffing van grammaticaonderwijs en de geringe aandacht voor taalnormen in de scholen.
De Duitse taal wordt slordiger gesproken en geschreven dan ooit Het meest opvallende symptoom van de dramatische verloedering is de mode om bijna alles met Engelse woorden op te peppen. (Der Spiegel 2006)
(Bron: Het einde van de standaardtaal)
Een kwart van de Engels-sprekende…
…kinderen kan op 11-jarige leeftijd niet goed lezen; ongeveer 7 miljoen volwassenen in het Verenigd Koninkrijk en 40 miljoen in de Verenigde Staten zijn functioneel analfabeet; bijna de helft van alle sprekers van het Engels heeft spellingsproblemen.
(Bron: Het einde van de standaardtaal)
Niet goed lezen
Het ligt er natuurlijk maar aan wat je verstaat onder ‘niet goed kunnen lezen’.