Op de Nederlandse universiteiten voltrekt zich de laatste jaren een ingrijpend veranderings- proces. Als gevolg van een in een razend tempo doorgevoerde verengelsing kwam er een enorme toeloop van buitenlandse studenten, die met gejuich werden binnengehaald. Nu blijkt echter, en dat had men kunnen voorzien, dat de capaciteit om al die studenten op te vangen zwaar onvoldoende is, zodat de altijd zo veel waarde aan hun autonomie hechtende universiteiten, zich ineens genoodzaakt voelen een wanhopige oproep naar de overheid te doen om hulp. Die is inderdaad medeverantwoordelijk voor de ontstane situatie door een gebrek aan toezicht en de wijze van financiering. Maar was er in universitaire beleidskringen dan niemand, die wat eerder aan de bel heeft getrokken? Zoals op zo veel gebieden lijkt in de neoliberale wereld een enigszins fatsoenlijke planning taboe en groei om de groei de norm. Hetzelfde verschijnsel zien we nu op de arbeidsmarkt met chronische personeelstekorten in allerlei vitale sectoren. Alsof dat alles niet tenminste voor een deel te voorzien was.
De toeloop van internationale studenten en het steeds meer multicultureel worden van de Nederlandse samenleving beïnvloeden de cultuur in het hoger onderwijs diepgaand. Sleutelwoorden zijn inclusiviteit, diversiteit en dékolonisatie. De aandacht hiervoor is op zich terecht. Tegelijkertijd is het nodig om kritisch te blijven kijken naar de voorstellen en beleidslijnen, die in samenhang met deze veranderingen worden ontwikkeld. Zoals het een universiteit betaamt. Het gevaar is, dat bij alle vernieuwingsdrang oude oogkleppen worden vervangen door nieuwe. In de “Toolkit dekolonisatie” van de UvA, die bedoeld is om bij te dragen aan het omturnen van een veronderstelde exclusief westerse oriëntatie naar een breder perspectief, wordt gewag gemaakt van een andere rationaliteit dan de gebruikelijke en van de noodzaak zich meer op die andere rationaliteit te richten. Waarin deze niet westerse rationaliteit zich onderscheidt van de gewone, wereldwijd aanvaarde definitie van rationaliteit, is volstrekt onduidelijk; alsook de wijze waarop we met rationele argumenten hierover zouden kunnen oordelen. Als dit niet mogelijk is kun je, toegegeven redenerend vanuit het “westerse” begrippenkader, niet meer spreken van wetenschap, maar hebben we het over geloof of ideologie. Een ideologische basis is goed voor een politieke partij als BIJ 1. In de wetenschap gelden andere maatstaven.
Jammer van de titel en de slotzin.
Je hebt helemaal gelijk dat er allerlei zorgelijke ontwikkelingen gaande zijn in (hoger) onderwijs. De “andere rationaliteit” die omarmd zou moeten worden inderdaad een stuitend voorbeeld. Maar ik denk dat deze ontwikkeling losstaat van het werk dat Sylvana Simons (met overtuiging, inderdaad) verzet. Op mij althans maakt zij doorgaans een meer rationele indruk dan veel van haar collega’s.